Verhalen uit de praktijk: ‘Een wereld waar je anders mag zijn’

Bij PrimaOnderwijs willen we onderwijsprofessionals inspireren om het beste uit zichzelf en hun vakgebied te halen. Met de blog- en interviewreeks ‘verhalen uit de praktijk’ geven we een kijkje in de keuken bij collega’s die graag hun verhalen, tips en ervaringen delen. Janneke Oosterman, schoolleidster op CBS Tamarinde in Zaandam en ambassadeur van de baan van het leven, vertelt over haar ervaring met werken op een school in een zogenoemde kwetsbare wijk, waar veelal kinderen zitten met een migratieachtergrond. 

‘Vandaag was ik op het plein in gesprek met twee kinderen uit groep 7, die een conflict hadden. De jongen wilde het graag oplossen, het meisje niet. Er kwam een kleuter bij me staan, die graag iets wilde vertellen. Ik zei dat ik even geen tijd had, omdat ik in gesprek was met die twee kinderen. De kleuter bleef erbij staan, zonnebrilletje op. Ze luisterde aandachtig en toen het even stil was, zei ze: 'Dit is niet zo vreedzaam.'

Toen ik de kleuter vertelde dat ze later beslist mediator zou kunnen worden, wilde ze graag weten wat een mediator was. Ik vertelde dat een mediator andere kinderen helpt om een conflict op te lossen, waarop ze zei: 'Oh, dat doe ik al zo vaak.'

Collega Ellen vertelt me deze anekdote en we raken samen aan de praat. Hoe zou onze school eruit zien als alle kinderen vreedzaam samen leren en werken? Onze school, met veelal kinderen met een migratieachtergrond, staat in een zogenoemde kwetsbare wijk. De wereldproblematiek is letterlijk voelbaar in de wijk en de school. In hoe kinderen en ouders met elkaar omgaan. Anders zijn leidt namelijk makkelijk tot conflicten. Het anders zijn van anderen is moeilijk te accepteren. In de meest ideale situatie denkt en doet de ander zoals jij.

Dat is echter niet de realiteit. Anders zijn hoort bij het leven. Verschillen tussen culturen, volken en mensen zijn er altijd geweest en zullen altijd bestaan. Soms lijkt een samenleving waarin diversiteit geaccepteerd en gewaardeerd wordt ver weg. Tegenstellingen lijken niet te overbruggen. De langdurige oorlog in Jemen waar geen einde aan komt, de problemen die lhgtb-ers nog steeds tegenkomen in Nederland, maar ook het diepgewortelde racisme in de samenleving, tot zelfs in de Britse Koninklijke familie aan toe. Het zijn slechts voorbeelden. Ieder ondervindt wel iets van het anders-zijn in het leven.

Als het volwassenen al niet lukt om vreedzaam om te gaan met elkaar, waarom zou het kinderen dan wel lukken? Is het reëel om te veronderstellen dat we in het onderwijs kinderen kunnen socialiseren? Op de momenten dat deze vragen dichtbij komen, houd ik me vast aan de uitspraak van Nelson Mandela:

Onderwijs is een krachtig wapen. Het gaat in het onderwijs niet alleen om het ontwikkelen van kennis en vaardigheden. Onderwijs heeft een belangrijke taak in de persoonsvorming van kinderen. Een grote verantwoordelijkheid voor leraren. Kinderen leren open te staan voor verschillen. Oog en oor te hebben voor andere kinderen. Ondersteunen bij het bedenken van oplossingen, een mening te formuleren en om conflicten op te lossen. 

Toen ik directeur werd van mijn school, verzuchtte ik regelmatig of er ooit een einde zou komen aan de conflicten in school. Zes jaar later kan ik net als Mandela constateren dat onderwijs echt een krachtig wapen is. Door kinderen van jongs af aan de principes van vreedzaam samenleven en werken bij te brengen is het aantal conflicten drastisch verminderd. Kinderen leren hun ouders niet primair te reageren, maar om echt in gesprek te gaan. De leerling mediatoren op het schoolplein die bemiddelen tussen conflicten laten zien dat verandering echt mogelijk is. Een wereld waarin je anders mag zijn. Waarin je anders zijn geaccepteerd en gewaardeerd wordt. Anders zijn hoeft niet tot conflicten te leiden. De wijze kleuter met zonnebrilletje weet al hoe het moet, nu wij nog.

--

Over de baan van het leven 

Schoolbesturen, schoolleiders, leraren, onderwijsondersteunend personeel, vakbonden, opleiders en de vier grote gemeenten hebben in 2020 samen met het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap het initiatief “De baan van het leven” gelanceerd. Een langdurige beweging die de vele dimensies van het onderwijs in beeld moet brengen, met ruimte voor zowel de mooie verhalen als de zwaardere kanten. Want werken in het onderwijs is geen sprookje, maar wel het mooiste dat er is! Het is het enige vak ter wereld waar alle aspecten van het leven voorbij komen, waar de basis voor de levens van jonge mensen wordt gelegd. En dat is net zo mooi, confronterend, dankbaar, spannend en soms ingewikkeld als het leven zelf.

Ga voor meer informatie naar www.debaanvanhetleven.nl.