Van speen tot game

Jonge kinderen van 0 tot en met 6 jaar zijn meer tijd gaan besteden aan media en daarbij gebruiken ze media steeds vaker alleen. Ouders maken zich zorgen over de online veiligheid en hoe ze het mediagebruik van hun kind in de hand kunnen houden. Dit blijkt uit een review van zeven jaar Iene Miene Media-onderzoek die bij de start van de Media Ukkie Dagen 2019 is gepresenteerd.

Media Ukkie Dagen

De Media Ukkie Dagen vinden plaats van 29 maart tot en met vrijdag 5 april en hebben als thema: ‘van speen tot game’. Diverse organisaties, zoals bibliotheken, CJG’s en kinderopvang organiseren door heel Nederland meer dan 120 activiteiten of informatiebijeenkomsten voor (groot)ouders en (professionele) opvoeders en hun ukkies om hen te ondersteunen bij de mediaopvoeding.

Uit de Iene Miene Media review, uitgevoerd met hogeschool Windesheim, blijkt dat jonge kinderen gemiddeld 106 minuten per dag achter de tablet, smartphone of tv zitten, ten opzichte van 90 minuten in 2012. 30 tot 50% van jonge kinderen van 0 tot en met 6 jaar is zelfstandig bezig met digitale verhaaltjes, educatieve applicaties, avonturenspelletjes en YouTube-filmpjes of bekijkt programma’s, terwijl die percentages beduidend lager waren in 2013 en 2014, en nog lager in 2009. Ouders zijn media meer gaan waarderen als hulp bij de opvoeding van hun jonge kind en zetten media steeds vaker in als zoethouder, beloning of voor ontspanning - zo blijkt uit de review.

Landelijk Ouderpanel

Ook uit een recente enquête, gehouden onder het Landelijk Ouderpanel van Stichting Opvoeden.nl, blijkt dat de helft van de ouders media inzet als ze bijvoorbeeld bezig zijn met een huishoudelijke taak zoals koken. Verder zetten ouders media bij hun kleine kinderen in als ‘lokkertje’ om het bordje leeg te eten, maar ook om samen te ontspannen, of als hun kind vermoeid of ziek is.
Peter Nikken, hoogleraar Mediaopvoeding en lector Jeugd en media bij hogeschool Windesheim: 'Het is in de moderne drukke tijd begrijpelijk dat ouders hun kinderen al op jonge leeftijd met makkelijk te gebruiken smartphones of tablets zoethouden, maar we weten ook uit onderzoek dat veel direct contact met de (groot)ouders en het ontdekken van de echte driedimensionale wereld heel belangrijk zijn voor de ontwikkeling. Het is daarom van belang om ouders te informeren over goed mediagebruik in huis. Gebruik media vooral samen en niet als surrogaat in de opvoeding. Veel media gebruiken op jonge leeftijd verhoogt de kans op veel gebruik op oudere leeftijd, en kan een minder goede ontwikkeling tot gevolg hebben.'

Mediaopvoeding 

Uit de Iene Miene Media review blijkt dat ouders bij opvoedvragen steeds vaker gebruikmaken van informatie van officiële instanties. Eén op de drie ouders zegt regelmatig de bibliotheek en het CJG, het consultatiebureau of de GGD te raadplegen. Mediaopvoeding maakt echter niet altijd vanzelfsprekend onderdeel uit van de opvoedinformatie die deze laatstgenoemde instanties bieden, zo blijkt uit een veldscan onder een tiental professionals, verricht door het Nederlands Jeugdinstituut (NJi) in opdracht van het Netwerk Mediawijsheid. De beroepskrachten zijn het erover eens dat het beantwoorden van vragen en het geven van advies of informatie rondom mediaopvoeding onderdeel is van hun werk. 'Mediaopvoeding zou niet meer los gezien mogen worden, maar moet geïntegreerd zijn in het basistakenpakket', aldus een van de professionals.

Richtlijn 

Volgens de veldscan, stellen ouders weinig concrete, directe vragen over de mediaopvoeding van hun kinderen. Wel stellen ouders regelmatig vragen die indirect over de mediaopvoeding gaan. En dat vraagt om een proactieve houding van professionals op het gebied van mediaopvoeding. Dit is soms lastig, omdat niet alle professionals er zelf niet mee zijn opgegroeid, de kennis en ontwikkelingen op dit gebied snel gaan en het vinden van goede informatie soms wat sprokkelwerk vraagt. Daarnaast geven de geïnterviewde beroepskrachten aan dat de beschikbare kennis lastig te vertalen is naar de praktijk en dat er meer behoefte is aan tastbare tools om gesprekken met ouders over mediaopvoeding te vergemakkelijken. Verder geven ze aan graag een eenduidige boodschap aan ouders te willen geven. Een richtlijn kan hier mogelijk bij van pas komen.

Tips & tricks tijdens de Media Ukkie Dagen 2019 (29 maart t/m 5 april)

Tijdens de Media Ukkie Dagen worden praktische tips & tricks geboden aan ouder en opvoeders. Zo wordt er iedere dag een kant van de MediaDiamant uitgelicht. De MediaDiamant is een handige wegwijzer met tips voor opvoeders en professionals om kinderen van 0 t/m 18 jaar mediawijs op te laten groeien. De vijf kanten van de MediaDiamant zijn:

• Plezier – geniet van de mogelijkheden
• Veilig – voorkom risico’s
• Samen – begeleid je kind
• Inhoud – weet welke media geschikt zijn
• Balans – momenten met en zonder

Netwerk Mediawijsheid heeft de MediaDiamant in 2017 ontwikkeld in samenwerking met opvoedexperts. Het is een aanvulling op de Toolbox Mediaopvoeding van het NJi. Het model wordt ook gebruikt als basis voor websites zoals Opvoeden.nl.

Activiteiten door heel Nederland

Diverse organisaties door heel Nederland organiseren tijdens #MUD19 activiteiten voor ouders, grootouders en (professionele) opvoeders om hen te ondersteunen bij de mediaopvoeding van hun ukkies. Netwerk Mediawijsheid vraagt op deze manier, samen met haar netwerkpartners zoals bibliotheken, mediacoaches, Centra voor Jeugd en Gezin en kinderdagverblijven, aandacht voor het belang van mediaopvoeding van kinderen 0 t/m 6 jaar. Organisaties die een activiteit organiseren, kunnen deze op de kaart zetten op de campagnewebsite.

 Overige interessante uitkomsten

• Ouders stellen weinig concrete, directe vragen over de mediaopvoeding van hun kinderen aan beroepskrachten. Wel stellen ouders regelmatig vragen die indirect over de mediaopvoeding gaan. Een voorbeeld hiervan is een ouder die een vraag heeft omtrent het slecht inslapen van het kind en waarbij, na doorvragen, ook de invloed van het gebruik van media hierop ter sprake kwam. Verder zijn er in de praktijk al professionals die mediaopvoeding als aandachtsgebied hebben. Collega’s kunnen op hen terugvallen met hun vragen. (Veldscan mediaopvoeding)
• Onder de jonge kinderen die media zonder begeleiding gebruiken, zijn opvallende verschillen. Kinderen uit lager opgeleide gezinnen spelen wat vaker alleen avonturenspelletjes, terwijl kinderen uit hoger opgeleide gezinnen relatief vaker zelfstandig educatieve applicaties gebruiken. In intacte gezinnen spelen kinderen overigens ook vaker alleen educatieve spelletjes, terwijl alleenstaande ouders die vaker met hun kind samen gebruiken. (Iene Miene Media review)
• Ouders schatten de mediavaardigheid van hun kinderen eerder vrij laag in. Wel menen ouders (vooral sinds 2014) dat hun kinderen vaardiger zijn met media dan voorheen. Met name oudere kinderen binnen de doelgroep van 0-6 jaar zijn volgens hun ouders in 2018 meer mediavaardig dan in 2012. (Iene Miene Media review)
• In de afgelopen 7 jaar zijn de opvoedvragen of -zorgen redelijk constant in urgentie. Meest prangend is het garanderen van veiligheid, ongeschikte inhoud herkennen en weten wat normaal mediagebruik is en dit in de hand kunnen houden. Opvallend is wel dat de vraag hoe ouders het dagelijks mediagebruik van hun kind in de hand kunnen houden veel urgenter is geworden sinds 2012. (Iene Miene Media review)
• Het mediabezit is ook bij kinderen zelf toegenomen, vooral in gezinnen waar ouders de opvoeding samen doen. Over de jaren heen groeide het aantal jonge kinderen met eigen media op de slaapkamer, zoals een (kinder)laptop (gestegen van 2% naar 5%) of een smartphone of (kinder)tablet (beide van 0% naar 8%). (Iene Miene Media review)

Over de onderzoeken

De Iene Miene Media review beslaat zeven jaar aan Iene Miene Media-onderzoek, van 2012 t/m 2018. De review is uitgevoerd door Prof. dr. Peter Nikken, lector Jeugd en media bij hogeschool Windesheim. De veldscan mediaopvoeding is een kwalitatief onderzoek, verricht door het Nederlands Jeugdinstituut. Voor deze veldscan zijn 11 professionals telefonisch geïnterviewd, waarvan 8 uitvoerend medewerkers en 3 stafmedewerkers. Verder is er een enquête uitgevoerd onder het Landelijk Ouderpanel van Stichting Opvoeden.nl onder 717 ouders om in kaart te brengen welke vraagstukken en behoeftes er liggen bij ouders over informatievoorziening rondom mediaopvoeding. Alle onderzoeken zijn in opdracht van het Netwerk Mediawijsheid verricht.

Mediawijzer.net - Platform voor mediawijsheidprofessionals

Mediawijsheid.nl - De betrouwbare wegwijzer in veilig en slim gebruik van (digitale) media

HoeZoMediawijs.nl - Jeugdwebsite over leuk, veilig en slim gebruik van (sociale) media