Taalgebruik beïnvloedt manier waarop we tegen techniek aankijken

‘Als je roept dat techniek helemaal niet stoffig is, blijft dát woord juist kleven’

Hoe over techniek geschreven en gesproken wordt, bijvoorbeeld in de voorlichting over technische opleidingen of op de vacaturesite van een technisch bedrijf, is van invloed op hoe jongeren kijken naar techniek en een eigen toekomst daarin. TechniekTalent.nu liet onderzoek doen door taalstrateeg en framingexpert Sarah Gagestein naar welke verhalen er leven over technische opleidingen en de technische sector. Gagestein identificeerde maar liefst 11 dominante frames van techniek. Een deel uitgesproken positief, maar ook een deel negatief.

In het onderzoek werd gekeken welke invalshoeken veel voorkomen in diverse media, van nieuwsberichten tot online fora en brochures. Maar ook welke aspecten van techniek op de voorgrond treden en welke juist ontsnappen aan de aandacht. Sarah Gagestein, taalstrateeg bij Taalstrategie: 'Frames bepalen door welke bril we naar een onderwerp kijken, want onze hersenen gaan niet automatisch op zoek naar wat er misschien níet is gezegd. En hoe vaker we een frame over een onderwerp tegenkomen, hoe dieper dit inslijt in ons brein.'

11 dominante frames
Gagestein identificeerde maar liefst 11 dominante frames van techniek. Een deel is uitgesproken positief, zoals het frame dat benadrukt dat je met techniek een zekere toekomst tegemoet gaat. Ook het frame dat technici als echte vakmannen en -vrouwen neerzet, stuurt op positieve associaties, net als het frame dat het belang en de veelzijdigheid van techniek onderstreept, of de prima salarissen in de technische sector. Dat zijn frames die volgens Gagestein mooie kansen bieden voor techniekpromotie.

'De ontkenning van een stereotiep beeld leidt er alleen maar toe dat het beeld dominanter wordt'

Daartegenover stuitte Gagestein ook op frames die juist afschrikken. Techniek is saai en biedt weinig perspectief, bijvoorbeeld. Of: Techniek, daar moet je voor geboren zijn. En: Techniek, daar moet je gouden handjes voor hebben. Maar ook: Techniek is voor nerds. Techniek is een mannenwereld, niks voor meisjes. Of: Techniek is zo ingewikkeld dat het niet voor jan en alleman is weggelegd. 'Dat zijn beelden die óók leven en waar je bij de promotie van techniek tegenop moet boksen. De reflex is dan nog weleens om die negatieve frames hardop te ontkennen. Maar als je roept dat techniek helemaal niet stoffig is, blijft dát woord juist kleven. In ons brein werkt de ontkenning namelijk niet; de ontkenning van een stereotiep beeld leidt er alleen maar toe dat het beeld dominanter wordt, aldus Gagestein.

Bloeiende banenmachine
Het onderzoek werd uitgevoerd in opdracht van TechniekTalent.nu dat zoveel mogelijk jongeren wil enthousiasmeren voor techniek. Edmee Maas, programmamanager bij TechniekTalent.nu: 'Techniek is een bloeiende banenmachine die de komende jaren alleen maar harder gaat draaien. De groeiende vraag naar technici is al tijden nauwelijks bij te benen. Reden te meer om zo veel mogelijk jongeren te laten zien hoe veelzijdig en dynamisch de wereld van techniek is. De manier van taalgebruik speelt een belangrijke rol in de beeldvorming over techniek. Daarom is onderzoek hiernaar zo belangrijk.'