Onderwijs vluchteling kan beter

De Onderwijsraad vindt de kwaliteit van het onderwijs aan vluchtelingen 'onvoldoende' doordat er gebrek is aan expertise en goede lesmaterialen. Er wordt te veel 'geïmproviseerd'. Onder andere op het gebied van Nederlands als tweede taal en internationale competenties is er sprake van te weinig kennis. Daarnaast zijn de gebruikte onderwijsmaterialen volgens de raad vaak verouderd.

Schoolloopbanen onderbroken

Het onderwijs aan vluchtelingen verloopt volgens de Onderwijsraad op drie punten niet efficiënt. 'In de eerste plaats worden schoolloopbanen herhaaldelijk onderbroken – of zelfs stilgezet – door de vele verhuizingen tijdens de asielprocedure. Kinderen moeten steeds opnieuw beginnen, hetgeen voor henzelf én voor scholen frustrerend is. In de tweede plaats wordt er te weinig kennis gedeeld in het eerste-opvangonderwijs.' In de derde plaats brengt volgens de raad 'ad-hocbeleid allerlei kosten met zich mee. Als er snel onderwijsvoorzieningen voor grote groepen vluchtelingen moeten komen, werkt men op verschillende plekken in het land aan eigen oplossingen. Er zijn wel instanties en mechanismes die stimuleren dat scholen en gemeenten in verschillende regio's van elkaar leren, maar de kaders waarmee zij moeten werken zijn onduidelijk.' Er wordt volgens de raad 'te veel geïmproviseerd. Dat maakt de kans op herhaling van de problemen bij een volgende piek in de instroom groot', aldus de raad. 

Aanbevelingen

Om deze knelpunten op te lossen, doet de raad drie aanbevelingen:

• 'Vergroot de toegankelijkheid van het onderwijs in alle fasen van de schoolloopbaan: geef álle vluchtelingenpeuters toegang tot kwalitatief hoogwaardige voorschoolse voorzieningen, ongeacht het opleidingsniveau van de ouders. Daarnaast roept de raad scholen, gemeenten en de inspectie op om er samen voor te zorgen dat basisscholen en scholen voor voortgezet onderwijs vluchtelingenleerlingen makkelijker opnemen. Een betere doorstroom naar hogere schoolniveaus is te stimuleren door internationale schakelklassen en de daar behaalde taalvaardigheidsniveaus te evalueren, en door ze onder te brengen in brede scholengemeenschappen.' 'De raad vindt tot slot dat gemeenten de regie van de inburgering meer naar zich toe kunnen trekken.'
• 'Investeer in deskundigheid en onderwijsmaterialen: expertise van tweedetaalverwerving en -didactiek zijn onontbeerlijk.' En 'Ook kennis over (het signaleren van) trauma’s is voor docenten van belang, evenals het internationaal competent zijn.'
• 'Geef onderwijs hogere prioriteit in het asielbeleid en stimuleer samenwerking: de raad pleit voor netwerkvorming en kennisdeling. Hij adviseert om flexibele regionale netwerken in te richten bestaande uit gemeenten, onderwijsinstellingen en andere betrokkenen. De gemeenten hebben hierin een regiefunctie. Een goed geïnformeerd netwerk kan snel en efficiënt worden opgeschaald.'

'Er wordt al goed aan de weg getimmerd'

Staatssecretaris Dekker is minder pessimistisch over de huidige staat van het asielzoekersonderwijs. Hij schrijft in de voortgangsrapportage onderwijs aan asielzoekers dat er sinds 2016 sprake is van een nieuwe fase in het asielzoekersonderwijs. Het aantal leerplichtige asielzoekers neemt af en er wordt volgens Dekker al goed aan de weg getimmerd om het onderwijs voor vluchtelingen te verbeteren.

Advies aan onderwijswethouders

In 2016 kwamen 10.883 asielzoekers tussen de vier en zeventien jaar naar Nederland. Dat zijn er minder dan in 2015. Nu de piek in de instroom achter de rug is en alle kinderen een plek hebben op school, is het volgens het ministerie tijd voor kwaliteitsverbetering. Dekker noemt dat onderwijsorganisaties in verschillende regio’s nu met elkaar in gesprek gaan voor de verbetering van de kwaliteit van het asielzoekersonderwijs. Het ministerie heeft daarom aan alle onderwijswethouders een brief gestuurd met advies over de organisatie van betere regionale samenwerking. Ook schrijft hij dat er al stappen worden ondernomen om de doorstroom naar het voortgezet onderwijs te verbeteren, zo is extra geld beschikbaar gemaakt via de lerarenbeurs om het aantal docenten dat een diploma Nederlands als tweede taal heeft te vergroten.