Naar school, een bed en gezond eten, kinderen hebben er recht op

Een kind heeft recht op een dak boven het hoofd en het recht zijn/haar mening te geven. En zo zijn er nog eens 52 andere kinderrechten. Maar kennen kinderen hun rechten wel? 20 november is de Internationale dag van de Rechten van het Kind. Een mooie aanleiding om op school aan de slag te gaan met het vernieuwde lesmateriaal Ken je rechten van UNICEF.

Heb je als kind recht op een PlayStation, elke dag snoep of een patatje? Heeft een kind recht om zijn of haar mening te geven? En mogen ouders zomaar in de smartphone van hun kind zitten grasduinen? Vraag het leerlingen en veel van hen zullen het niet weten. ‘Uh, heb ik rechten dan?’ denken ze misschien. ‘Jazeker’, zegt Myrna Lemmen, kinderrechten educatiespecialist bij VN-organisatie UNICEF, die wereldwijd de rechten van kinderen beschermt. ‘Kinderen hebben rechten. En die zijn vastgelegd in een verdrag dat bijna elk land in de wereld heeft ondertekend. Het is ontzettend belangrijk dat kinderen zelf weten wat hun rechten zijn. Want hoe kunnen ze anders voor hun rechten opkomen. Sterker nog: hoe weten ze anders wanneer hun rechten worden geschonden?’

Dak boven je hoofd

Om zoveel mogelijk kinderen te leren wat hun rechten zijn, heeft UNICEF lesmateriaal voor de groepen 7 en 8 ontwikkeld. ‘Kinderrechten gaan heel erg over het dagelijks leven van kinderen, wat ze nodig hebben om gezond en veilig op te groeien’, vertelt Myrna. ‘Dus een dak boven het hoofd, goede voeding, liefde en aandacht van ouders.’ Volgens Myrna zijn kinderrechten op scholen nog lang niet overal onderwerp van gesprek. ‘We hebben onlangs een peiling gedaan onder kinderen en daaruit bleek dat ze over het algemeen nog niet één recht konden noemen. Er is dus werk aan de winkel en ik hoop dat ook met de invoering van een nieuwe Burgerschapswet (meer aandacht voor mensenrechten) meer werk wordt gemaakt van educatie over kinderrechten op bijvoorbeeld scholen. En dat kan heel goed met dit lesmateriaal.’

Wat heb je écht nodig?

Het lesmateriaal bestaat uit een werkboekje voor de leerlingen en een handleiding voor de leerkracht. De leerlingen onderzoeken onder andere het verschil tussen ‘waar word ik blij van’ (een leuke meester of juf bijvoorbeeld) en ‘wat heb ik echt nodig’ (naar school kunnen en gezond eten). Verder verzinnen de leerlingen zelf rechten, voor thuis en op school, en vergelijken die met die van klasgenoten. Myrna: ‘Aan het al bestaande lesmateriaal hebben we nu ook een digitale les toegevoegd, om iets meer interactie te bewerkstelligen. De leerlingen leren door middel van casussen, spel en discussie. Ze gaan als het ware als een soort onderzoekers aan de slag. En ze krijgen ook allemaal het kinderrechtenverdrag in een klein boekje.’

Vraag om hulp!

Uiteindelijk, als kinderen een goed begrip hebben van hun rechten en snappen wat het betekent als hun rechten worden geschonden, kunnen ze makkelijker hulp vragen of volwassenen erop aanspreken. Myrna: ‘Dat is natuurlijk het belangrijkste doel van het lespakket. Daarom staan daarin ook handvatten voor kinderen om hulp te vragen, bijvoorbeeld aan een leraar, een rechtswinkel of de Kinderombudsman. En dat hoeft niet eens voor henzelf te zijn: ze kunnen schending van kinderrechten om zich heen zien, bij vriendjes of vriendinnetjes.’

In de bijlage van PrimaOnderwijs vind je een poster met alle 54 kinderrechten. Deze zijn allemaal even belangrijk, maar toch kun je er een paar basisrechten uithalen.

- Het belang van het kind moet altijd voorop staan

- Een kind mag niet gediscrimineerd worden

- Een kind mag zijn/haar mening geven

- Een kind heeft het recht gehoord te worden

- Een kind heeft het recht op leven en ontwikkeling

Mooie thema’s voor een discussie in de klas. Vindt iedereen bijvoorbeeld elk recht even belangrijk? Tip: gebruik de poster om met je leerlingen op zoek te gaan naar welke kinderrechten zij vinden op school of in de klas.

Tips voor in de les

- Op YouTube is het Kinderrechtenfilmfestival te zien, waarop elke donderdag een nieuw filmpje verschijnt met een kinderrecht als thema. Kinderen hebben de filmverhalen bedacht en spelen zelf de hoofdrollen. Vraag je leerlingen om een verhaal of een tekening over een kinderrecht te maken en in te sturen. Ze maken dan kans zelf een filmpje te mogen maken voor het festival.

- Laat kinderen zelf nog meer kinderrechten verzinnen en bespreek die.

- Organiseer een projectweek rond kinderrechten. Het lespakket biedt genoeg materiaal om er elke dag iets mee te doen.

- Op de website www.unicef.nl/jeugd kunnen kinderen ook een spreekbeurtpakket over kinderrechten aanvragen.

Ben je geïnteresseerd in het gratis lesmateriaal Ken je rechten? Bestel dit dan nu via www.onderwijsinformatie.nl/kenjerechten

Dit artikel is verschenen in PrimaOnderwijs nr. 2 'Het onderwijs van de toekomst'.