Mediawijsburgerschap met The Way we See

Wie ben ik en waar sta ik in de samenleving? Het is een essentiële vraag voor jongeren. Het antwoord wordt voor een deel bepaald door de media, dus inzicht in de dynamiek van Instagram, influencers en reguliere media is erg belangrijk. Het burgerschapsproject The Way We See van bureaus Nouhad en Zouka Media gaat nog een stap verder. Het geeft jongeren een stem in het maatschappelijk debat.

Nog voor het ontbijt ziet Meryam op nu.nl hoe haar wijk slecht in het nieuws is: een weggepeste bewoner spreekt van intimidatie en agressie. Op Instagram ziet ze  vervolgens dat Geert Wilders spreekt van een nepkabinet en Trump denkt aan een inreisverbod voor moslims, wat weer een explosie aan memes en andere reacties oproept. Meryam moet het allemaal even verwerken, terwijl de eerste les nog moet beginnen...

Meningen worden feiten
Meryam is een fictief personage uit het project, maar: ‘Leerlingen van nu krijgen continu een hoop ellende over zich heen via de media’, zegt Faouzi Achbar, leraar maatschappijleer en coördinator van de bovenbouw van het Carré College (vmbo) in Rotterdam. ‘Voordat iets goed via de reguliere kanalen naar buiten wordt gebracht, is het al ontploft via social media. Van hoor- en wederhoor is niet altijd sprake, meningen zijn gepresenteerd als feiten en uitspraken gaan - losgekoppeld van de context - een eigen leven leiden. Het is belangrijk dat leerlingen daarmee leren omgaan en weerbaar worden.’ Achbar koos er daarom voor om aan de slag te gaan met het mediaproject The Way We See. 

Actief deelnemen
Fairouz Ben Salah, eigenaar van mediabureau Nouhad, wil dat de leerlingen niet alleen inzicht krijgen in mediadynamiek, maar dat ze ook actief kunnen deelnemen. ‘Ze krijgen een stortvloed aan berichten en voelen dat zij, vanwege hun leeftijd, religie of maatschappelijke klasse niet of niet behoorlijk gerepresenteerd worden. Vaak ervaren ze dat als een natuurlijk gegeven waar je verder niet veel aan kunt doen. Met dit project wil ik laten inzien dat ook zij kunnen deelnemen aan het maatschappelijk debat en onze samenleving daarmee richting kunnen geven.’ Doen staat voorop in het project. Ben Salah: ‘De theorie landt het best als je het verweeft in de praktijk. Op het Carré College werken de leerlingen daarom toe naar een talkshow a la Pauw, in drie workshops over informatievergaring, mediadynamiek, interview- en opnametechnieken. De talkshow voeren ze vervolgens op in meerdere klassen van de vmbo-school.’

Leren luisteren
In enkele blokuren leren de leerlingen onder andere via welke wegen je jezelf kunt laten horen, hoe je jezelf kunt uiten en dat het belangrijk is naar anderen te luisteren. Dit blijkt ook uit een geanonimiseerd citaat van een leerling uit een evaluatierapport van onderzoekers van de UvA: ‘Gewoon rustig in een dialoog gaan, niet te veel schreeuwen. Ja, want meestal als ik in een dialoog zou gaan en het er niet mee eens zou zijn, zou ik gewoon zeggen: is goed. Maar nu verplaats ik me meer in personen, en zo ben ik een soort van veranderd…’

Zelf neerzetten
Maatschappelijke betrokkenheid moet soms geprikkeld worden. Dat kan het beste als de leerlingen zelf een onderwerp kiezen. ‘Er speelt namelijk veel meer dan alleen mijn scope’, verduidelijkt Achbar. Een andere reactie die wordt uitgelicht in het onderzoek van de UvA onderstreept dit: ‘Meestal keek ik niet naar het nieuws. Oké, dat gebeurde in Afghanistan of Palestina, Israël… het draait altijd om oorlog. Dat raak ik een beetje beu. Maar door het nieuws van diegene van de politieagent, van die rapper Frenna, dat ik hoor dat die wordt opgepakt, dat geeft me een raar gevoel.’ Het project draait volgens Ben Salah niet om het opleggen van bepaalde waarden rond een thema maar juist om bewustwording. ‘Ze verdiepen zich in een onderwerp, kijken waar ze zelf staan, zien hoe het gepresenteerd wordt en hoe ze het zelf willen neerzetten.’ Om iets over een onderwerp te kunnen zeggen, moet je natuurlijk wel weten waar je moet zoeken. Nogmaals uit het UvA-rapport: ‘ (…) dan zie je dat het niet alleen op het internet via Google is te vinden, maar dat er heel veel mensen zijn die niet hun mening geven face to face, maar vooral op sociale media een artikel delen of iets liken wat met daarmee te maken heeft.’

Duurzaam burgerschap
Jongeren kunnen zich met The Way We See inmiddels ook richten op het maken van een multimediamagazine. Ben Salah: ‘We hebben het programma aangepast, want ze kijken tegenwoordig veel minder tv en een talkshow staat daarbij maar heel zelden in hun top 3. Bovendien hebben ze online meer mogelijkheden, zoals een vlog of een minidocumentaire. En heel praktisch: door de lagere kosten kan een school jarenlang door met het magazine en zo ontstaat er een levendige en voortdurende discussie. Dat is duurzaam burgerschap.’

Tekst Erik Ouwerkerk
Foto Human Touch Photography