In gesprek met het PrimaOnderwijs panel: Een leven lang leren in het onderwijs

Wat houdt professionaliseren in, hoe kun je dit aanpakken in het onderwijs en wat zijn de ervaringen op dit gebied in de praktijk? PrimaOnderwijs heeft recent een groot onderzoek uitgevoerd naar professionalisering binnen het onderwijs. Voor dit artikel gingen we samen met het PrimaOnderwijs panel in gesprek over dit onderzoek. We lichten een aantal besproken onderwerpen uit.

Sinds 2017-2018 is het volgens de Wet beroep leraar verplicht dat schoolleiders voor alle leraren een professioneel statuut opstellen. Hierin wordt vastgelegd welke verantwoordelijkheden leraren hebben en wat zij nodig hebben om hun werk goed uit te kunnen voeren. Afspraken rondom professionalisering, zowel individueel als team georiënteerd, worden hierin opgenomen.

 Uit ons onderzoek blijkt dat ondanks deze verplichting 56% van onze respondenten niet op de hoogte is van het bestaan van het statuut en dus ook niet van de eventuele mogelijkheid tot professionaliseren. Eén van onze panelleden, leerkracht Ilona Koiter van basisschool Los Hoes, beaamt dit. ‘Bij ons op school wordt er weinig gesproken over het professionaliseringsbudget. Als een oudere collega een startende collega inwerkt, dan wordt deze kennis niet overgedragen, omdat ze het zelf ook niet weten.’

Een academie binnen de school

Professionaliseren gaat meestal via externe partijen. Ook zijn er scholen die zelf over een academie beschikken. Zowel de scholen van onze panelleden Angelique van Dijk, kwaliteitscoördinator van Montessorischool de Binnenstad, als van Mandy de Bruijn, leerkracht groep 6 en ICT coach op basisschool Jan Ligthart, hebben zo’n academie. Angelique: ‘Binnen onze academie kun je diverse workshops volgen op bijvoorbeeld het gebied van EDI, kleuterontwikkeling of hoogbegaafdheid. Ons bestuur stimuleert deze manier van scholing en de workshops worden betaald voor je als zij de meerwaarde ervan inzien. Je kunt zelf ook een workshop aanbieden aan collega’s op deze academie als je dat zou willen.’

De academie van Mandy verzorgt online cursussen via e-learning. ‘Wij worden min of meer verplicht om een aantal uren aan studie te doen. Je kunt je literatuur bijhouden, maar ook een online cursus volgen. Ik ben geïnteresseerd in alles op ICT gebied, dus ik pak deze cursussen eruit.’

Waarom professionaliseren?

De ene onderwijsprofessional is continu hongerig naar nieuwe kennis, terwijl anderen die behoefte niet hebben. Een cursus, training of opleiding volgen kost ook tijd. Werk je parttime, dan ben je aangewezen om je bij te scholen op je vrije dagen. Als je fulltime werkt, dan ben je ook in je avonden en weekenden bezig met scholing. Toch is panellid Mandy de Bruijn van mening dat als je bij wilt blijven met je kennis of jezelf wilt blijven ontwikkelen dat je tijd moet steken in professionaliseren. Panellid Adri Ramakers, docent van Praktijkonderwijs Roermond, vult aan: ‘Ik heb mezelf voorgenomen om eens in de 2 à 3 jaar iets voor mezelf te doen, zoals het volgen van een opleiding. Ik merk dat ik het nodig heb en op een gegeven moment behoefte heb aan nieuwe informatie.’

Binnen de stichting van panellid Marjolijn Boer, stamgroepleider MAXklas Pioniers bij Kindcentrum Werelds, werken ze met duurzame inzetbaarheidsuren. Je kunt deze sparen en later inzetten. ‘Een collega wil over een paar jaar een grote opleiding volgen. Deze collega spaart nu deze uren op en wil over 2 jaar werktijdvermindering aanvragen om deze opleiding te kunnen volgen.’

Iedereen heeft zo zijn eigen redenen om wel of niet bij te scholen. De voornaamste redenen, afkomstig uit ons onderzoek, waarom onderwijsprofessionals wel professionaliseren zijn:

1. Ik kan mijn werk er beter door uitvoeren
2. Het geeft mij meer uitdaging in mijn werk
3. Het draagt bij aan betere resultaten

Wie beslist: jijzelf, directie of bestuur

De besteding van het professionaliseringsbudget wordt vaak in samenspraak met de directie en het bestuur gedaan. Uit ons onderzoek blijkt dat in 29% van de gevallen alleen het bestuur en de directie bepalen waar het budget naartoe gaat. Bij panellid Angelique van Dijk is dit deels het geval. ‘Elke school binnen onze stichting heeft ook beleidsadviseurs onderwijs & kwaliteit. Zij zijn op de hoogte van wat er leeft en kunnen bij het studiekeuze proces betrokken worden. Zij zijn op de hoogte van wat er leeft en worden bij het studiekeuzeproces betrokken.’

Bij panellid Marjolijn Boer worden alle persoonlijke budgetten ‘op één hoop gegooid’. ‘Of je kan en wilt professionaliseren hangt bij ons af van je eigen motivatie en waar je talenten liggen. Wil je professionaliseren dan krijg je een persoonlijk gesprek en vul je de competentiematrix in. Eerst wordt er gekeken of je gekoppeld kan worden aan iemand binnen de stichting die de kennis al heeft. Is dit niet geval, dan wordt er onderzoek gedaan naar andere mogelijkheden.’

Creëer draagvlak voor succes

Professionaliseren doe je voor jezelf, maar zeker ook voor je team en de verbetering van de onderwijskwaliteit. Toch merken onze panelleden dat ze in de praktijk nog te weinig met hun opgedane kennis kunnen doen, omdat er geen draagvlak voor gecreëerd wordt. Daarnaast is het voor aanbieders van opleidingen, trainingen of cursussen belangrijk om goed te vermelden wat onderwijsprofessionals met de geleerde kennis in de praktijk kunnen doen. Zo weten zij wat ze kunnen verwachten als ze eenmaal klaar zijn. Na afronding staan zij namelijk te popelen om ermee aan de slag te gaan!

Ben je nieuwsgierig naar alle resultaten van ons onderzoek over professionaliseren in het onderwijs? Vraag het rapport op bij Elise de Jong via:

Wil jij in 2022 onderdeel zijn van het PrimaOnderwijs panel? Elk kwartaal komen we (online) samen om te sparren over interessante onderwijsthema’s met collega’s verspreid over het hele land. Stuur een mail naar voor meer informatie.

Dit artikel is verschenen in PrimaOnderwijs nr.3 'Een leven lang leren'.