Bezig met laden...
Op 3 april is het nationaal uitpakmoment van het 4 en 5 mei Denkboek editie 2019. Maar liefst dan 220.000 Denkboekjes werden ingepakt en richting de scholen gebracht, zodat scholen deze op 3 april gezamenlijk tussen 10.00 - 12.00 uur kunnen uitpakken. Zie de backstagevideo hoe 220.000 Denkboekjes werden ingepakt om richting de scholen te gaan. Deel je foto’s en berichten over het Denkboek op Instagram en Twitter #Denkboek2019.
Bekijk deze leuke video!
Leren over herdenken en vieren
De dagen 4 en 5 mei komen er weer aan. Tijd om met de leerlingen stil te staan bij de inhoud en betekenis hiervan. Dat kan met het 4 en 5 mei Denkboek, de inmiddels welbekende educatieve uitgave waarmee het Nationaal Comité 4 en 5 mei leerlingen op verschillende manieren uitdaagt om na te denken over de Tweede Wereldoorlog, herdenken en vieren, vrijheid en democratie. Want wat herdenken we eigenlijk op 4 mei en vooral wie? En wat vieren we op 5 mei? En waarom is het belangrijk dat we minstens één keer per jaar stilstaan bij deze onderwerpen?
Het Nationaal Comité 4 en 5 mei brengt dit jaar de vierde editie van het 4 en 5 mei Denkboek uit, een gratis boek voor alle leerlingen in groep 7 (en vaak ook 8) waarin deze vragen worden gesteld en waarin leerlingen worden uitgedaagd hier zelf een antwoord op te bedenken. In het Denkboek staan daarnaast allerlei verhalen over de Tweede Wereldoorlog, die context geven aan het herdenken, herinneren en vieren. In elke editie van het 4 en 5 mei Denkboek wordt een deel van de content aangepast, zodat het elk jaar opnieuw interessant is voor leerkrachten om het te bestellen en te behandelen met hun leerlingen.
Tijdlijnposter
De afgelopen jaren werd bij elke editie van het Denkboek een speciale extra bijlage ontwikkeld en meegeleverd. Dit jaar is dat een poster van 156 centimeter breed met een tijdlijn van de Tweede Wereldoorlog. Op deze tijdlijn zijn enkele van de talloze bepalende momenten van de oorlog, in zowel Nederland als overzee, geïllustreerd. Leerkrachten kunnen deze Tijdlijnposter ophangen in de klas, om zo het gesprek aan te gaan met hun leerlingen: Wat zie je? Welke gebeurtenissen kende je al? Welke zijn nieuw voor je? Mis je ook gebeurtenissen? Zou je andere keuzes hebben gemaakt? Wat heeft deze poster met herdenken en vieren te maken? Wat hebben deze gebeurtenissen te maken met de wereld waarin wij leven?
Docentenhandleiding
In de docentenhandleiding staan suggesties om met de tijdlijn aan de slag te gaan: leerlingen kunnen bijvoorbeeld worden uitgenodigd om zelf gebeurtenissen uit de oorlog te kiezen die niet op de tijdlijn staan, maar waarvan zij vinden dat die erop horen, en hun keuze te beargumenteren. Ook zijn er digitale opdrachten bij de tijdlijn beschikbaar. Zo zijn er elementen van de tijdlijn afgebeeld en wordt de kennis van de leerlingen getest: welke gebeurtenis staat er afgebeeld? Leerlingen kunnen ook digitaal enkele authentieke beelden die gebruikt werden om de tijdlijn mee te illustreren, bestuderen en koppelen aan gebeurtenissen op de tijdlijn. Zie 4en5meidigitaal.nl/groep/4-5-mei-denkboek. Ga naar les 1: Oorlog.
Adopteer een monument
Een les over monumenten en rituelen
Onderzoekend leren én leren door te doen! Met het project Adopteer een monument gaat de lokale oorlogsgeschiedenis voor kinderen leven: ze ontdekken het verhaal achter een oorlogsmonument in hun buurt en maken kennis met de traditie van herdenken. Door onderzoek te doen naar hun geadopteerde oorlogsmonument of oorlogsgraf en zelf een herdenking te organiseren, raken leerlingen betrokken bij de oorlogsgeschiedenis van hun buurt.
Er zijn in Nederland ruim 3.900 oorlogsmonumenten: beelden, plaquettes en oorlogsgraven. Deze staan veelal op plekken die herinneren aan gebeurtenissen uit de Tweede Wereldoorlog of soms op plekken waar mensen zijn omgekomen. Ruim 1.400 scholen hebben een oorlogsmonument of oorlogsgraf geadopteerd. Bij het monument of graf organiseren leerlingen zelf een herdenking. Ze denken na over welke rituelen ze belangrijk vinden en welke verhalen ze willen doorgeven.
Zelf op onderzoek
Met het lesmateriaal van Adopteer een monument gaan leerlingen zelf aan de slag met hun monument en de lokale oorlogsgeschiedenis. Het lesmateriaal bestaat uit een onderzoeksdossier en een herdenkingsplan voor leerlingen en een handleiding voor docenten. Ook zijn er Denkvragen die prikkelen tot nadenken over oorlog, herdenken en het belang van monumenten. Er is lesmateriaal voor zowel primair als voortgezet onderwijs. Het lesmateriaal is te vinden op 4en5mei.nl/adopteer.
Aanmelden?
Ga naar primaonderwijs.nl/adopteereenmonument om je aan te melden. Op het aanmeldformulier kun je vervolgens een oorlogsmonument in de buurt van jouw school uitkiezen om te adopteren. Adopteer een monument sluit goed aan bij het 4 en 5 mei Denkboek.
Opdracht in de klas: Monumenten en rituelen
Nodig:
- Denkvragen over monumenten en rituelen te downloaden bij 4en5mei.nl/adopteer (geprint en uitgeknipt)
- Tekenpapier
- (Kleur)potloden
Tijd: 30 minuten
Stap 1
Verdeel het bord in tweeën. Schrijf in het linkervak: Monument.
Schrijf in het rechtervak: Ritueel.
Vertel: Als ik zeg dat we tijdens de herdenking van de slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog bij het monument verschillende rituelen uitvoeren… dan vinden jullie dat waarschijnlijk geen vreemde zin. Maar zou je kunnen omschrijven wat een monument eigenlijk is? En wat is eigenlijk een ritueel? Probeer het eens te omschrijven in één korte zin.
- Laat de leerlingen met elkaar overleggen in tafelgroepjes en op eigen initiatief naar voren komen om een definitie op te schrijven.
- Als er voldoende op het bord staat, bespreek dan de verschillende uitkomsten. Probeer samen de best passende omschrijving eruit te filteren of koppel zinnen aan elkaar.
Stap 2
Hierna volgt een klassikaal gesprek met een binnen- en buitenkring. De leerkracht is de gespreksleider.
- Verdeel de groep in tweeën. De ene helft (de binnenkring) voert het gesprek, de andere helft (de buitenkring) legt het gesprek vast. Het vastleggen van het gesprek kan door het maken van een tekening of door mee te schrijven. Tijdens het vastleggen mogen de kinderen in de buitenkring ook hun eigen visie verwerken. De binnenkring dient letterlijk genomen te worden, maar de kinderen in de buitenkring mogen zo gaan zitten dat zij alles goed kunnen horen en tegelijkertijd ruimte hebben om te schrijven en te tekenen. Dit kan dus ook achter een tafeltje.
- Hussel de uitgeknipte Denkvragen en kies (zelf of laat een leerling dit doen) ‘blind’ een Denkvraag.
- Laat het gesprek niet langer duren dan tien minuten. Daarna kan de buitenkring vertellen (of tonen) wat zij hebben gemaakt. Hun visie kan weer een nieuwe insteek geven. Draai nu de rollen om en kies een nieuw kaartje.
Stap 3
Laat de kinderen ook weer terugkijken naar hun definities; willen ze die misschien nog bijstellen na de opdracht met de Denkvragen?
Andere werkvormen
Er zijn uiteraard nog meer werkvormen om met deze Denkvragen aan de slag te gaan. Denk aan:
- Kleine groepjes
- Een vast tweetal
- Wisselende tweetallen
Zie voor de uitwerking van de werkvormen de docentenhandleiding bij de Denkvragen: 4en5mei.nl/adopteer
