Grip op leerdoelen met Groeimeter van Cito

Cito lanceert dit najaar Groeimeter. Via dit online platform meet je welke leerdoelen je leerlingen beheersen en welke stappen ze daarna kunnen maken. Marleen Oosterink en Nynke Bakker van Cito laten ons zien waar ze zelf zo enthousiast naar uitkijken. ‘We hebben vanuit onze expertise - de ontwikkeling van kinderen op een betrouwbare manier volgen - een compleet nieuw platform ontwikkeld dat veel formatiever van aard is en laat zien dat elke leerling groeit!’ ­

Tekst Vanessa Pelle

De eerste stapjes naar Groeimeter werden twee jaar geleden al gezet. Marleen: ‘We merkten vanuit het onderwijsveld dat er behoefte was aan een nieuwe manier van volgen, waarbij een meer positief gevoel wordt bereikt en het eigenaarschap bij leerlingen wordt vergroot. Een systeem om beheersing van leerdoelen te meten, wat een ander doel is dan het Leerlingvolgsysteem heeft. Daar zijn we ons in gaan verdiepen. We zijn heel klein begonnen, met als basis het leerdoelgericht meten. We hebben destijds tien leerdoelen uitgewerkt om te kijken of je beheersing op een leerdoel echt kúnt meten. Het resultaat hiervan hebben we op de NOT-beurs 2017, als minipilotje, laten zien. Het was absoluut nog geen product, zelfs nog geen volwaardig prototype, maar leerkrachten werden er ontzettend blij van. Vooral vanwege het positieve karakter van Groeimeter. Immers, iedereen maakt stapjes, op een eigen niveau en in een eigen tempo. Die groei maak je met Groeimeter inzichtelijk, voor de leerkracht én voor de leerling.’

SLO-doelen

De nieuw ontwikkelde leerdoelenset Rekenen van SLO staat aan de basis van Groeimeter zoals die in het najaar verschijnt. Nynke: ‘Groeimeter kijkt hoeveel leerdoelen er beheerst worden en wat de volgende stappen zijn. Groeimeter vergelijkt niet met andere leerlingen. We meten wat de leerling als individu beheerst en hoe hij of zij kan groeien.’ Marleen: ‘Als je weet dat een leerling moeite heeft met bijvoorbeeld het leerdoel ‘Ik begrijp wat een kwart betekent’, kun je daar gericht mee aan de slag. Individueel of door een groepje samen te stellen van leerlingen die hier instructie op nodig hebben. Het remediëren doe je niet in Groeimeter. Het is geen lesmethode of leerprogramma. Groeimeter laat zien wat er wel en niet beheerst wordt, de leerkracht bepaalt vervolgens hoe de instructie gegeven wordt.’

Kerndoelen en referentieniveaus

De opzet van Groeimeter is overzichtelijk. Alle leerdoelen Rekenen voor groepen 3 t/m 8 staan in het systeem. Marleen: ‘Je kunt dit uiteraard filteren op groep of bijvoorbeeld op domein. Wil je alle doelen op het gebied van Verbanden in groep 5 zien? Groeimeter biedt het overzicht. Je bent dus heel bewust met het curriculum bezig. Als je al deze leerdoelen behandelt, werk je automatisch toe naar de kerndoelen en dus de referentieniveaus.’ Nynke: ‘Groeimeter is in een aantal fases samen met zo’n 80 pilotscholen ontwikkeld, en bij nog eens 800 scholen onderzocht. Eén van de positieve reacties was precies dat: het grip krijgen op leerdoelgericht werken.’

Leerlingomgeving

In Groeimeter gaan leerlingen in hun eigen online omgeving aan de slag met de toetsen die de leerkracht klaarzet. Marleen: ‘Elk leerdoel wordt gemeten met zeven vragen. De leerling is er niet langer dan vier, vijf minuten mee bezig. De leerkracht zet het leerdoel open op het moment dat hij/zij vindt dat de leerling eraan toe is om te laten zien of hij het beheerst. De leerling krijgt in het leerlingscherm te zien dat er een leerdoel klaar staat. In leerlingtaal staat omschreven aan welke leerdoelen ze gaan werken. De leerling kan zelfstandig het toetsje starten en krijgt daarna direct feedback; welke vragen zijn goed beantwoord en bij een fout, wat had het goede antwoord moeten zijn. De leerkracht ziet ook welke fouten de leerling heeft gemaakt en kan op basis van die informatie de nodige instructie geven.’ Ook de leerlingen van de pilotscholen zijn enthousiast over deze manier van tussentijds volgen. Marleen: ‘We hebben veel feedback van leerlingen gekregen. Ze weten hoe ze moeten navigeren, vinden het leuk en zijn intrinsiek gemotiveerd om met Groeimeter aan de slag te gaan, omdat ze graag laten zien wat ze kunnen.’

Aanvullende module bij de LVS-toetsen

Groeimeter is voor verschillende doelen inzetbaar. Je kunt het als zelfstandige module inzetten, bijvoorbeeld voor leerlingen met een eigen leerlijn, of voor de hele klas. Scholen die geen methode (meer) gebruiken zijn vaak op zoek naar houvast op de leerlijn. Groeimeter helpt hen hierbij. Maar ook als aanvullende module bij de LVS-toetsen zien veel scholen toegevoegde waarde. Marleen: ‘Een LVS-toets Rekenen meet bijvoorbeeld tot op het domein ‘Getallen’ de vaardigheid van een leerling. Als je dan van een leerling die opvalt wilt weten of hij de leerdoelen wel beheerst, kun je in Groeimeter precies die leerdoelen klaarzetten die bij dat LVS-niveau horen. Dan zie je dus exact wat er wel en niet beheerst wordt. En andersom ook: je kunt tussen de LVS-toetsen in een set leerdoelen selecteren, bijvoorbeeld alle leerdoelen op het gebied van Getallen van M6, om te kijken of een leerling die al beheerst. Groeimeter kan daarbij helpen om de druk die toch vaak rond een LVS-toets heerst, er een beetje af te halen.’

Psychometrisch onderzoek

Kun je een uitspraak over beheersing van een leerdoel doen aan de hand van maar zeven vragen? Marleen: ‘We hebben een psychometrisch onderzoek gedaan om te kijken of je aan de hand van onze opgaven ook echt kunt aantonen dat leerlingen een leerdoel beheersen. Die betrouwbaarheid scoorde heel hoog, omdat het leerdoel zo specifiek is gemaakt dat we er goede vragen bij konden ontwikkelen.’ Nynke: ‘Ons uitgangspunt is altijd dat het onderwijs er beter van moet worden. Anders brengen we het niet uit. Door meer grip te creëren op de leerdoelen kun je leerlingen veel gepersonaliseerder bedienen. Je richt je op vervolgstappen. Het is prachtig als leerlingen een positief gevoel krijgen. Dat ze zien dat ze groeien. Toetsen zijn altijd een middel, nooit een doel. Dat geldt voor het Leerlingvolgsysteem, maar ook voor Groeimeter.’

Demo Groeimeter

Om op het nieuwe platform eerst je weg te vinden, is Groeimeter vanaf de lancering een maand kosteloos te proberen. Zo ervaar je of het bij je past en hoe je het kunt gebruiken. Ga voor meer informatie naar: cito.nl/groeimeter

Bekijk de demo: