Ga óók voor taal en rekenen naar buiten

Basisschool De Wiene uit Ambt-Delden kreeg in 2019 als eerste school in Nederland het certificaat BuitenWijzer. De leerlingen van deze basisschool krijgen iedere dag minimaal 30 minuten buiten les, zelfs of misschien wel juist als het pijpenstelen regent of sneeuwt.

TEKST: BARBARA RAADSEN 

De leerlingen leren buiten niet alleen natuureducatie, maar juist ook taal, rekenen en topografie. Als je leerlingen met krijt de kaart van Nederland op het plein laat tekenen en vervolgens op de juiste plaats kaartjes laat neerleggen met de plaatsnamen, onthouden ze die beter en zijn ze nog in beweging ook. De les buiten komt dus in plaats van een zelfde soort les die normaliter in de klas plaats zou hebben gevonden. Het in beweging zijn bij deze lessen is geen voorwaarde, maar juist door gebruik te maken van de buitenruimte wordt het wel makkelijker om het hele lijf in te zetten. Bij buitenlessen gaat het wel om de omgeving nog meer te kunnen ervaren, en als het mogelijk is deze met de les te integreren. Neuropsycholoog Erik Scherder onderschrijft het bewegend leren. Hij zegt hierover: ‘Laat bewegen én doelgericht en complex zijn, maar iedere vorm van bewegen is winst! Activiteiten zouden bij voorkeur moeten plaatsvinden in een verrijkte omgeving waarin iemand meer zintuiglijke prikkels tegelijk ervaart. De mogelijkheid tot bewegen is slechts een onderdeel van zo’n verrijkte omgeving. Ook muziek, spelletjes spelen, museumbezoek of voorlezen verrijken. Uit onderzoek blijkt dat de combinatie van fysieke en cognitieve inspanning het meeste resultaat oplevert.’

‘BuitenWijzer is een certificaat voor scholen die buitenlessen en bewegend leren een prominente plek hebben gegeven in hun dagelijkse onderwijsprogramma.
Het certificaat toont de school de commitment om zich blijvend in te zetten voor buitenlessen. Het certificaat fungeert als een stok achter de deur: dit vinden wij echt belangrijk, dit willen wij!’
Reinate Bruins Slot van BuitenWijzer 

Omdenken

De stap naar structurele buitenlessen is voor sommige scholen soms nog moeilijk te zetten. Het is natuurlijk wel omdenken om reguliere lessen aan te passen van binnenwerk naar buitenlessen. Dit vraagt een investering van een heel team. En voor hen die graag de methodelessen willen volgen doet deze ommezwaai een extra appel op vertrouwen. Weet je wel zeker of de leerlingen genoeg leren met de buitenlessen? Ook moeten er in het begin materialen worden gemaakt of aangepast en roosters opgesteld. 

‘Door te bewegen zet je de motor van je hersenen aan. Je brein gaat beter werken. Je denkt sneller en komt misschien eerder op nieuwe ideeën.’
Hoogleraar Neuropsychologie Erik Scherder

Allemaal voordelen

De opbrengst van deze inspanningen is zeker niet mis. Tijdens een buitenles bewegen kinderen veel. Bewegen tijdens schooltijd helpt bij het leren.
Fysieke inspanning stimuleert de hersenen en de gerichte aandacht. Bewegen in combinatie met leren heeft een gunstige invloed op de cognitieve prestaties van een kind en de ontwikkeling van de motorische vaardigheden. Het is niet zo dat bewegen tijdens de buitenlessen leerlingen meteen slimmer maakt. ‘Ook andere factoren zoals erfelijkheid bepalen of een kind een succesvol is op school. Maar onderzoek heeft wel uitgewezen dat vooral kinderen die laag presteren profiteren van extra bewegen door de dag heen’, zegt Neuropsycholoog Erik Scherder. Daarnaast helpt beweging ook tegen overgewicht, is buitenlucht gezond en wordt door de aanmaak van Vitamine D in het zonlicht weerstand opgebouwd. Reinate van BuitenWijzer: ‘Een instructie geef je bij voorkeur in een rustige omgeving, maar het inoefenen doe je daarna buiten. Je hoeft dan geen oefeningen na te kijken in een schrift en ziet wel meteen het effect van de les.’ 

Meer bewegen = beter presteren

Wetenschapsjournalist Mark Mieras onderzocht in een literatuurstudie het belang van buitenles voor het kinderbrein. Hoe meer tijd er is voor instructie en oefening in de klas, hoe beter de prestaties… denken we. Onderzoek wijst in een andere richting. Daaruit blijkt dat met meer sport en spel, meer beweging, een beter lichaamsbesef en meer vrije speeltijd leerlingen cognitief beter kunnen presteren. Basisschoolleerlingen die buiten hebben gespeeld gedragen zich beter in de klas, ze zijn taakgerichter. Daarnaast presteren kinderen die tijdens het leren hun lichaam gebruiken beter in de les. Lees hier het hele onderzoek.

Wil jij ook meer naar buiten? 

Nationale Buitenlesdag

Heel veel leraren gaan op 7 april 2020 naar buiten tijdens de les. De frisse lucht, beweging en speelse manier van leren zorgen ervoor dat kinderen beter presteren. Beestjes zoeken, optellen met sprongen of een geschiedenisrace, alle vakken zijn geschikt voor een buitenles.
Vorig jaar deden 2700 scholen mee, want onderwijsdoelen scoor je buiten! Kijk op www.buitenlesdag.nl voor meer informatie.

Je hoeft het niet allemaal zelf te bedenken

Wil jij leerlingen uit de bovenbouw zelf een buitenles laten ontwerpen? Dat kan vanaf nu met het gratis lespakket ‘Ontwerp een buitenles’. Dit pakket, ontwikkeld door TU Delft i.s.m. Jantje Beton, is al door de eerste scholen getest en nu voor iedereen beschikbaar. Met instructies, creatieve werkvormen en praktische leerling-materialen. En het mooie is: met de werkvormen trainen de leerlingen meteen hun 21e-eeuwse vaardigheden empathie, creativiteit en communicatie. Download het pakket hier.

Congres Bewegend Buitenonderwijs

Ben je benieuwd wat er allemaal mogelijk is op het gebied van Buitenonderwijs? Op 13 mei 2020 organiseert BuitenWijzer het congres Bewegend Buitenonderwijs. Een dag vol inspiratie en netwerk-mogelijkheden. Kijk op www.buitenwijzer.nl voor meer informatie.