Bezig met laden...
Expressie in het onderwijs gaat zoveel verder dan op gezette tijden toneelspelen, zingen en dansen, vindt Sam Beisser. Na het afronden van de pabo staat de ervaren theater-, musical- en zanglerares alweer bijna een heel schooljaar voor een aantal groepen van OBS Tuindorp in Utrecht. Expressievaardigheden kunnen volgens Sam ook in reguliere lessen prima van pas komen. ‘Op het moment dat je pure kennis combineert met bewegen, een liedje of gedichtje blijft de informatie veel beter hangen.’
‘Drama klinkt zo dramatisch, daarom gebruik ik zelf veel liever de term expressie’, begint Sam. ‘Maar los van hoe we het noemen, vind ik het voor kinderen gewoon heel belangrijk dat ze alle delen van hun lijf leren gebruiken. Zelf ben ik altijd de musicaljuf geweest, maar nu ik ook taal- en rekenlessen, wereldoriëntatie en andere reguliere lessen geef, wil ik mijn leerlingen van alles bijbrengen. Daarbij heb ik veel profijt van die expressievaardigheden. Ik vertel spannende verhalen en gebruik mijn hele lijf daarbij. Ik daag de leerlingen uit om dat ook te doen.’ In alles gaat het er volgens Sam om hoe kinderen zich leren uitdrukken, hoe ze zich verstaanbaar maken en hoe ze zich presenteren tijdens een spreekbeurt. ‘Hoe sta je voor een groep, hoe gebruik je je stem, hoe ga je om met je emoties? Tijdens de reguliere vakken kun je heel goed expressievaardigheden inzetten. Op het moment dat je pure kennis combineert met bewegen, zingen of een gedicht voordragen, blijft de informatie beter hangen. Daar hebben wetenschappers onderzoek naar gedaan, maar ik merk het ook gewoon in de praktijk.’
De spin Sebastiaan
Eerder op de dag gaf Sam de leerlingen van groep 4 het gedicht De spin Sebastiaan van Annie M.G. Schmidt. ‘Ze begonnen met monotoon voorlezen met het vingertje bij de woorden’, vertelt ze. ‘Ik merkte dat de diepere betekenis van sommige woorden niet echt tot hen doordrong. Ik zei tegen de klas: “Kom achter je stoel staan, dan gaan we er een rap van maken. We doen eerst een langzame versie, daarna een snellere en we eindigen met een supersnelle rap.” Halverwege het gedicht riep een leerling: “Hé juf, het rijmt!” Eerder hadden ze dat niet door, omdat ze zo bezig waren met het lezen. Vervolgens zijn we bewegingen bij de woorden gaan maken. Toen snapten ze pas dat spin Sebastiaan aan het eind wordt opgeveegd. Er kwam zelfs wat biologie bij kijken, want hoeveel poten heeft een spin? Daar hadden ze snel wat op gevonden: twee leerlingen op handen en voeten over elkaar heen vormden samen acht spinnenpoten. Dat is echt fantastisch! Ze zijn fysiek bezig en duiken in de inhoud van het gedicht. Omdat ze het uitvoeren, valt het kwartje en krijgen woorden betekenis.’
'Er is altijd wel iemand te vinden die collega’s kan trainen om expressievaardigheden te integreren'
Welke adviezen heeft Sam voor collega’s die weinig hebben met expressievakken of die te onzeker zijn over hun eigen vaardigheden op deze gebieden? ‘Het ergste vind ik het als collega’s zeggen: “Rekenen en taal is veel belangrijker, dus ik doe niet aan dramaonderwijs.” Anderen zeggen: “Ik wil het wel, maar hoe dan?” Ik zou iedereen met alle liefde handvatten willen geven. Ik stel me voor dat er per scholenstichting altijd wel iemand te vinden is die de collega’s kan trainen om expressievaardigheden in de reguliere lessen te integreren. Zo hoop ik dat ook te doen binnen de stichting waartoe OBS Tuindorp behoort. Het is echt niet lastig, maar juist zo leuk. Er zijn basisoefeningen, zoals ‘de echoput’ of de ‘emotiekring’, waar weinig voorkennis of voorbereiding voor nodig is en die je altijd kunt inzetten. Natuurlijk zullen leerlingen de eerste keer dat je het toepast exploderen! Dat is hun enthousiasme. Maar als je met regelmaat een toneelstukje, een liedje of een dansje inzet als middel om leerlingen iets te leren, zul je zien dat ze daarna juist rustiger aan het werk gaan. En dat de stof beter beklijft.’
'Het maakt het onderwijs nóg veel leuker'
Op de pabo’s krijgen alle leraren in opleiding basisvaardigheden expressieonderwijs, maar dat vindt Sam te summier: ‘Ik pleit ervoor dat álle leraren de kans krijgen om dit soort simpele kneepjes onder de knie te krijgen. Het maakt het onderwijs nóg veel leuker. Op het moment dat je ziet dat er een verandering plaatsvindt bij een leerling, kun je niet anders reageren dan met ‘wow’! Hoe cool is het als de bedeesde leerling die maar weinig praat zich ineens bij een spreekbeurt of tijdens een bonte avond wél heel zeker voelt, omdat hij of zij beter zijn of haar lichaam weet te gebruiken? Toen ik zelf nog op het toneel stond, hoopte ik altijd dat wat wij deden iets teweegbracht bij ons publiek. Nu wil ik mijn leerlingen dagelijks iets meegeven. Dat ze bij het avondeten m’n naam nog even noemen, gekoppeld aan iets wat is bijgebleven van die dag. Dat vind ik tof! Dan heb ik ze werkelijk iets kunnen leren.’
DramaOnline
Sam tipt: ‘Ik maak graag gebruik van DramaOnline. Daar vind je honderden dramalessen en -oefeningen voor alle groepen van het basisonderwijs. Je kunt zoeken op thema en het leuke is ook dat ze altijd iets actueels hebben, dat aansluit bij de tijd van het jaar. Je kunt op basis van hun materiaal met warming-up lessen, kernlessen en afsluitende lessen ook heel gemakkelijk je eigen leerlijn samenstellen. Bovendien bieden ze trainingen voor leraren aan.’
Door Brigitte Bloem Foto’s Set Producties
