Een mens is pas vergeten…

Op 22 februari 1941 staat de dertienjarige Clara Vieijra samen met haar ouders, haar zus Lies en zusje Branca vol afschuw voor het raam van hun woning aan het Jonas Daniël Meijerplein in Amsterdam naar buiten te kijken. Ze zijn getuige van de eerste grote razzia van Nederland die op dat moment plaatsheeft in het hart van de oude Jodenbuurt. Jonge joodse mannen worden van straat geplukt en uit hun huizen gesleurd en op het plein voor Clara’s huis bijeengedreven. Tot haar grote verdriet ziet ze plotseling haar broers Piet en Meijer staan. Het is de laatste keer dat ze hen zal zien. Nog geen halfjaar later zijn ze allebei in het concentratiekamp Mauthausen vermoord.

Drie maanden nadat de deportaties van de Nederlandse joden in de zomer van 1942 zijn begonnen, is alleen Clara nog in leven. De rest van de Vieijra’s is dan al in Auschwitz om het leven gebracht. Ook Clara kan niet aan de vervolging ontkomen. Als laatste van haar gezin wordt zij op 7 mei 1943 op vijftienjarige leeftijd in het vernietigingskamp Sobibor vermoord. 

De leden van het gezin Vieijra zijn slechts 8 van ruim 102.000 joden en meer dan 200 Roma en Sinti die tussen 1941 en 1945 vanuit Nederland naar de verschillende kampen zijn gedeporteerd en daar vermoord. Onder de slachtoffers bevinden zich bijna 18.000 kinderen van wie de jongsten slechts een paar dagen oud geworden zijn.

Het Nationaal Holocaust Namenmonument

Hoe herdenk je al deze slachtoffers persoonlijk? Hoe voorkom je dat al deze individuele levens anoniem opgaan in de enorme aantallen? In september 2021 wordt het nieuwe Nationaal Holocaust Namenmonument in Amsterdam onthuld. De Vieijra’s en alle andere Nederlandse Holocaustslachtoffers zonder eigen graf worden hier met naam en toenaam herdacht. Het indrukwekkende monument is met ruim 102.000 namen op evenzoveel stenen bijzonder omvangrijk. Zo wordt de schaal van de misdaad zichtbaar.

Het is het eerste monument in Nederland waar ieder Holocaustslachtoffer een tastbaar gedenkteken krijgt. Ook voor nabestaanden is het daarmee een belangrijke plaats om vermoorde familieleden te herdenken. De herinnering aan de slachtoffers blijft op deze manier levend want, zo wil het joodse gezegde: een mens is pas vergeten, als zijn naam vergeten is.

Het is belangrijk dat ook jongeren kennis blijven nemen van een van de grootste misdaden uit de wereldgeschiedenis. Het nieuwe Namenmonument draagt bij aan dit historisch besef. Het laat zien waar discriminatie en haat toe kunnen leiden en vormt een aansporing tot reflectie.

Unieke kans

In samenwerking met het Joods Cultureel Kwartier en het Verzetsmuseum Amsterdam biedt het Nederlands Auschwitz Comité schoolklassen uit de bovenbouw primair en onderbouw voortgezet onderwijs daarom de unieke kans om in het schooljaar 2021-2022 kosteloos – inclusief vervoer – langs te komen voor een leerzame rondleiding door het nieuwe namenmonument en een aanvullend educatief programma in het Joods Historisch Museum, de indrukwekkende Portugese Synagoge of het Verzetsmuseum.

Ga met de klas in gesprek met een van onze rondleiders over wie we herdenken, hoe we herdenken en vooral waarom we herdenken. Sta samen stil bij de ruim 102.000 Nederlandse slachtoffers van de Holocaust en herdenk hen op een persoonlijke manier. 

Hoe werkt het?

Ter voorbereiding op het bezoek volgen leerlingen op school de lesmodule ‘Een mens is pas vergeten…’ op Wordtgemist.nl. Via deze les maken zij kennis met een leeftijds- of plaatsgenoot die de Holocaust niet heeft overleefd. 

Vervolgens ga je met de bus of openbaar vervoer naar het Holocaust Namenmonument in Amsterdam. Daar krijg je een rondleiding en voer je gesprekken over het belang van herdenken.

Na het bezoek aan het monument loop je met de klas naar het Joods Museum, de Portugese Synagoge of het Verzetsmuseum voor een educatief programma. Onderweg leer je over de geschiedenis van deze voormalige joodse buurt van Amsterdam. 

Het Joods Cultureel Kwartier en het Verzetsmuseum bieden verschillende educatieve programma’s die goed aansluiten op het bezoek aan het Holocaust Namenmonument, zowel voor primair als voortgezet onderwijs.

Wees er snel bij

Om iedere school de kans te geven het nieuwe Holocaust Namenmonument te bezoeken, kan aanspraak gemaakt worden op vergoeding voor de entree-, reis- en programmakosten. Voor deze unieke kans is slechts een beperkt aantal plaatsen beschikbaar, wees er dus snel bij!

Ga voor meer informatie én voor de algemene voorwaarden naar: www.jck.nl/holocaustnamenmonument of www.verzetsmuseum.org/nl/namenmonument.

Voor meer informatie over het Nationaal Holocaust Namenmonument ga je naar: www.namenmonument.nl

Dit artikel is afkomstig uit PrimaOnderwijs nr. 3 'Een kansrijke toekomst'.