Een app om sombere gevoelens bij tienermeiden tegen te gaan 

Eén op de vijf meisjes op de middelbare school heeft last van depressieve klachten, wat tweemaal zoveel is als jongens in dezelfde leeftijdsgroep. Dat verschil komt onder meer voort uit de neiging die vriendinnen kunnen hebben om samen excessief over problemen en negatieve emoties te praten. Met ‘App je Happy’ hopen onderzoekers van de Hogeschool Rotterdam en Vrije Universiteit Amsterdam hier verandering in te brengen. Tijdens Expeditie NEXT, het Nationale Wetenschapsfestival voor kinderen dat eerder deze maand in Franeker werd georganiseerd, konden tienermeiden zelf feedback op de app geven.

Slechtere schoolresultaten

Het idee voor App je Happy ontstond toen middelbare scholen uit Rotterdam tijdens de coronacrisis aan de bel trokken. Onderwijsprofessionals zagen dat met name jonge meisjes depressieve klachten ontwikkelden en hierdoor steeds slechtere schoolresultaten boekten. Uit de observatiestudie waaraan driehonderd meisjes van onder meer Rotterdamse scholen meewerkten, bleek dat meisjes onderling excessief kunnen praten over zaken als eenzaamheid, depressiviteit, stress, piekeren, slecht slapen en vermoeidheid.

Voor docenten en begeleiders is het vaak lastig om hun leerlingen hierin adequaat te ondersteunen, geeft onderzoeker Marieke Buil (Hogeschool Rotterdam/Vrije Universiteit Amsterdam) aan. Ook zij was op de testdag in Franeker aanwezig. “Omdat de problemen zich echt binnen vriendschappen afspelen, is het lastig voor de school om daar goed zicht op te hebben. Als docenten dan iets merken, zijn de problemen vaak al helemaal geëscaleerd”, zegt Buil. “De focus van scholen ligt bovendien vaak juist op de kinderen en dus ook op de meisjes van wie duidelijk zichtbaar is dat het niet zo goed gaat. Bijvoorbeeld omdat ze juist géén vriendinnen hebben.”

Minder piekeren, meer leuke dingen ondernemen

Door een app te ontwikkelen, hopen de onderzoekers beter zicht te krijgen op wat er zich tussen vriendinnen afspeelt. App je Happy richt zich in eerste instantie op meisjes van 13 tot en met 15 jaar en dient eigenlijk twee doelen, vertelt onderzoeker Patricia Vuijk, die vanuit de Hogeschool Rotterdam bij de ontwikkeling van de app betrokken is. “Het eerste doel is gedragsactivatie. De app helpt vriendinnen om minder te piekeren door meisjes te stimuleren samen meer leuke dingen te ondernemen, maar ook om bijvoorbeeld vrijwilligerswerk te gaan doen.”. Meisjes kiezen leuke activiteiten uit en de app wisselt deze uit met hun vriendinnetjes.  Daarnaast helpt de app met het plannen en organiseren van de activiteit die de meisjes hebben gekozen. Wat kost het uitje, is er vervoer nodig – dat soort praktische zaken. “Dat klinkt misschien wat gek, maar we merken dat kinderen daar best nog wel eens moeite mee hebben”, zegt Vuijk.

Het tweede doel van de app is wat de onderzoeker omschrijft als het ‘oefenen van optimisme’. Dit gebeurt via het digitale dagboek dat onderdeel is van App je Happy. Het dagboek stelt ’s ochtend, ’s middags en ’s avonds een positieve vraag en geeft aan het einde van de dag de kans om op de dag terug te blikken en met zowel een cijfer als een emoji te beoordelen. Voorbeelden van positieve vragen zijn bijvoorbeeld ‘Als je jezelf nu een compliment zou mogen geven, wat zou je dan tegen jezelf zeggen?’ en ‘Wat was het leukste moment van je dag?’ De app helpt daarnaast om positiever tegen ‘de dag van morgen’ aan te kijken door vragen als ‘Schrijf eens op wat je morgen kunt doen om je dag leuk te maken’.  De app geeft meisjes zo meer regie over hun eigen mindset en die van hun vriendinnetjes.

“Door meisjes zo op hun dagen te laten reflecteren, hopen we dat ze een positievere mindset ontwikkelen, steeds beter leren wat de relatie is tussen positieve emoties en de activiteiten die ze eerder die dag of week hebben ondernomen en met hun vriendinnen meer over positieve emoties en positieve herinneringen en gebeurtenissen gaan praten. Zo leren ze hopelijk hoe ze daar zelf invloed op kunnen hebben”, zegt Vuijk. 

Pilot op scholen in Rotterdam

Vanaf het nieuwe schooljaar start er een pilot met de App je Happy-app bij scholen die verbonden zijn aan Koers VO, het samenwerkingsverband passend voortgezet onderwijs in de regio Rotterdam. Vanaf het schooljaar 2023/2024 volgt een gerandomiseerde controlestudie waaraan zo’n 300 kinderen mee zullen doen. Aan de app is ook een lesprogramma gekoppeld, om scholen zo goed mogelijk in staat te stellen deze problematiek het hoofd te bieden.

Vuijk hoopt de komende jaren nog veel meer te leren over hoe de depressieve klachten bij meisjes zijn tegen te gaan. “Deze test heeft voor ons andermaal bevestigd dat veel meisjes worstelen met hoe ze op een veilige manier vriendschappen kunnen beleven. Maar we kunnen nog veel meer leren over de persoonlijke kenmerken van meisjes en hun vriendschappen die de kwetsbaarheid vergroten.”

App je Happy wordt met subsidie van het Nationaal Regieorgaan Onderwijsonderzoek, Citylab010 en Hogeschool Rotterdam ontwikkeld door Hogeschool Rotterdam, Vrije Universiteit Amsterdam, YipYip en Koers VO. De test tijdens Expeditie NEXT is mogelijk gemaakt door Regieorgaan SIA en Innofest.