Digitale geletterdheid integreren in het lesaanbod

We moeten kinderen voorbereiden op de banen van de toekomst. Maar vanwege tijdgebrek zien scholen het vaak als obstakel om aan de slag te gaan met digitale geletterdheid. De oplossing? Integreer digitale geletterdheid in het lesaanbod.

Daniëlle Koolmees is leerkracht unit 5/6 op het Kindcentrum IJsselmonde. Daarnaast is ze onderwijskundig ICT’er en ondersteuner digitaal leren en digitale geletterdheid.

‘We moeten leerlingen voorbereiden op de digitaliserende samenleving. Digitale geletterdheid en ICT-vaardigheden zijn net zo belangrijk als de vakken taal en rekenen. Kinderen kunnen meestal goed swipen, maar een Word-document van een inhoudsopgave voorzien is nog moeilijk. Daarom willen wij digitale geletterdheid integreren in het lesaanbod.’ 

Hoe doe je dat?

‘Digitale geletterdheid kan het onderwijs versterken. Denk aan het schrijven van een opstel op een Chromebook. Kinderen leren hoe ze een opstel maken en gaan tegelijkertijd aan de slag met het maken van een inhoudsopgave. Ze leren hoe ze documenten kunnen opslaan en delen via de Cloud. Ook leuk: een rekenles oppervlakten met behulp van een tool op een Chromebook. Eerst tekenen leerlingen op papier de oppervlakte van een kamer. Vervolgens delen ze de kamer in met meubels. Hiervoor moeten ze schaalberekeningen maken. Daarna bouwen ze de kamer virtueel op de computer. Als ze erdoor heen-lopen ervaren ze of ze het een fijne indeling vinden.’ 

Tips?

‘Begin klein, je hoeft niet meteen aan de slag met lastige tools. Laat kinderen een opstel digitaal schrijven. Digitale geletterdheid kan ook zonder computers. Laat kleuters jou als leerkracht programmeren. Laat ze pictogrammen op de juiste volgorde leggen waar bewegingen opstaan die jij moet maken.’

Lianne van Rosmalen is docent dienstverlening en producten, en digitale vaardigheden op het 2College Ruivenmavo in Berkel-Enschot. Daarnaast is ze het gezicht achter digitale kunstdocent.

‘Je kunt je geen wereld voorstellen zonder computers of games. Je mist kansen op de arbeidsmarkt als je niet digitaal geletterd bent. In het eerste leerjaar krijgen leerlingen les in digitale vaardigheden. In mijn lessen bouwen leerlingen een website of ontwerpen posters. We willen digitale geletterdheid en ICT-vaardigheden verder integreren, daarom werk ik aan een nieuw profiel: Media Vormgeving en ICT.’

Wat gaan leerlingen doen?

‘Leerlingen doen in het tweede jaar proeflessen: ze ontwerpen bijvoorbeeld een app om te ontdekken of het profiel bij hen past. Vanaf het derde jaar dompelen we ze onder met lessen om ze voor te bereiden op opleidingen tot beroepen zoals ICT-medewerker of mediavormgever. De leerlingen gaan aan de slag met echte opdrachtgevers. De opdrachten zijn divers: van logo’s maken tot een voorstel doen voor een webdesign. Daarnaast laten we ze experimenteren met het programmeren van games of het maken van een podcast.’

Florianne van Zandvoort is leerkracht groep 7 en ICT-coördinator op de Groen van Prinsterer- school in Voorburg. Marcel Prosman is leerkracht groep 6 en 8 en snappet-coördinator op dezelfde school.

Je geeft ook trainingen aan kunstvakdocenten…

‘Om digitale middelen te integreren in het kunstvak, hoef je je lessen maar een klein beetje om te buigen. Zo is de tool canva.com een walhalla: hier kun je allerlei grafische producten in ontwerpen. Mijn tip: begin klein. Iedereen kent PowerPoint, maar bijna niemand weet dat je hiermee zelf een luisterboek kunt inspreken en er illustraties bij kunt maken. En besef: het inzetten van digitale middelen hoeft niet altijd te leiden tot een eindproduct. Je kunt er een onderwerp mee introduceren. Laat leerlingen bijvoorbeeld kennismaken met popart kunstenaars via de tool Padlet, een soort digitaal prikbord.’ Florianne: ‘Wij vinden het belangrijk dat kinderen informatie kunnen opzoeken en filteren, dus beoordelen wat betrouwbaar is en wat niet. Ook leren we ze hoe ze info kunnen gebruiken, want als je iets op internet plaatst zal dat altijd blijven rondzwerven.’ Marcel: ‘Mobiele telefoons zijn niet meer weg te denken uit het straatbeeld. Digitale geletterdheid sluit aan bij de belevingswereld van kinderen.

Jullie integreren digitale geletterdheid in het lesaanbod...

Marcel: ‘We wilden digitale geletterdheid integreren in het taalcurriculum. We hebben schrijfopdrachten voor groep 5 t/m 8 bedacht die aansluiten bij de taalmethode én waarmee leerlingen werken aan digitale geletterdheid. Ze schrijven een opstel of e-mail op een Chromebook. Zo zijn ze niet alleen bezig met taal, ze leren ook hoe ze hun verhaal in een document zetten of plaatjes kunnen toevoegen.’ Florianne: ‘Die opdrachten maken ze via een tool die we zelf hebben ontworpen: het digitale portfolio, een praktisch Excel-document waarin je de groep selecteert, het thema en de les. Leerlingen controleren zelf of ze een opdracht goed hebben gemaakt.’

Jullie werken ook met Snappet..

Marcel: ‘De leerlingen rekenen met Snappet, ook de toetsen nemen we hiermee af. Ze kunnen het ook inzetten voor begrijpend lezen. Het is adaptief en past zich aan aan het niveau van het kind. Nog een groot voordeel: wij zien snel of en waarop een kind vastloopt.’ Florianne: ‘Een goede balans tussen digitaal werken en het inzetten van andere werkvormen is belangrijk. Zo hebben we ook leermaterialen en zetten we bewegend leren in. Soms neem ik de klas mee naar buiten voor een les en we blijven schrijven op papier.’

Tips?

Samen: ‘Begin klein en neem je collega’s mee: waar hebben zij behoefte aan, wat vinden ze spannend? Durf iets te veranderen als het niet werkt.’  

Dit artikel is verschenen in PrimaOnderwijs nr. 4 'Digitale geletterdheid - maar hoe dan?!'.