Wees geen (geld)ezel, leen nooit je bankpas uit

Snel geld verdienen, wie wil dat nou niet? Maar let op, want voor je het weet zit je als geldezel in  een crimineel netwerk. Jongeren wassen geld wit voor criminelen, maar beseffen dat vaak niet. Met flinke gevolgen.

De verleiding is groot. Jongeren willen graag de nieuwste iPhone, mooie sneakers of een coole scooter. Met een bijbaantje kunnen ze ervoor sparen, maar wat als ze het geld bijna in hun schoot geworpen krijgen? Zo werkt het vaak bij geldezels. Die lenen op verzoek van criminelen hun bankpas uit, om geld op hun rekening te laten storten. Een deel ervan mogen ze houden voor de moeite. Om jongeren bewust te maken van het fenomeen geldezel, proberen politie en banken via voorlichting zoveel mogelijk jongeren te bereiken. Ook Wijzer in geldzaken ziet dat dit thema leeft op scholen. Daarom ontwikkelde zij een online les over dit fenomeen. Op geldlessen.nl vind je de gratis interactieve les over geldezels. Daarnaast is er een docentenhandleiding en een presentatie, waarmee je als docent gemakkelijk een les over geldezels geeft. Er komen bijvoorbeeld casussen voorbij om met de klas te bespreken: wat zou jij doen als…?

Grote behoefte aan geldezels

‘We zien een toename aan cybercriminaliteit en dus een grote behoefte aan geldezels’, vertelt Caroline Sander van de Electronic Crimes Taskforce, een samenwerkingsverband tussen politie en banken om cybercriminaliteit te bestrijden. ‘Criminelen stelen geld van hun slachtoffers via bijvoorbeeld phishing of WhatsAppfraude. Het geld wassen ze wit via de bankrekeningen van geldezels. Criminelen blijven zo zelf buiten schot, maar de geldezel is de pineut. Die wordt geronseld via sociale media als Snapchat en Instagram, waar advertenties voorbij komen om snel geld te verdienen. Exacte cijfers over het aantal geldezels hebben we niet, maar ter illustratie: tussen april vorig jaar en februari van dit jaar heeft de politie bij WhatsAppfraude zo’n 4500 geldezels geïdentificeerd.’

Niet bewust

‘Geldezels, ook wel moneymules genoemd, zijn zich er niet altijd van bewust dat ze met criminelen in zee gaan’, zegt Moniek de Nooij, van de fraudeafdeling bij Triodos bank. ‘Ze vragen zich af wat het voor kwaad kan als ze iemand geld op hun rekening laten storten. Sommigen weten wat ze doen, anderen vermoeden dat het niet helemaal oké is, maar overzien de gevolgen niet. En soms hebben jongeren echt niet door dat ze iets verkeerds doen. Getuige het verhaal van Veerle (niet haar echte naam):

Veerle is een meisje van 17 uit Amsterdam. Ze gaat naar de kroeg en heeft contact met een jongen van school, die drie klassen hoger zit dan zij. Hij stelt haar voor aan een vriend en die voegt ze toe op Snapchat. Via Snapchat vertelt die jongen dat zijn vader 50 wordt en dat hij graag een cadeau voor hem wil kopen. Echter, er is iets mis met zijn bankpas. ‘Mag ik jouw pas even gebruiken’ vraagt hij aan haar. Veerle zegt ja en vervolgens wordt er geld op haar rekening gestort. Een dag later al wordt ze gebeld door de bank. Ze wordt ervan beschuldigd een geldezel te zijn.

Alarmbel

Moniek de Nooij: ‘Wij zeggen: ga op je onderbuikgevoel af. Als iets te mooi lijkt om waar te zijn - veel geld verdienen en daar bijna niets voor hoeven doen - dan is dat meestal ook zo. En let wel: als moneymule ben je geen slachtoffer omdat je naïef was, je bent verdachte.’
Veerle werkte volgens De Nooij meteen goed mee aan het onderzoek van de bank en de politie. ‘Maar toch, het slachtoffer in deze zaak, de persoon van wie geld is gestolen, spande een civiele procedure tegen haar aan om zijn geld terug te krijgen.’

Ingrijpende gevolgen

Het is een van de gevolgen waarmee je als geldezel te maken kunt krijgen. Moniek de Nooij ziet in haar werk de geldezels wekelijks voorbij komen. ‘Een slachtoffer van bijvoorbeeld phishing doet aangifte bij de politie en neemt contact op met de bank. Wij kunnen direct zien naar wiens rekening het geld is gegaan. Jij als geldezel bent de ‘begunstigde’ – het geld gaat tenslotte naar jouw rekening – waardoor je de eerste verdachte bent. Je rekening wordt direct geblokkeerd en je kan voor maximaal acht jaar worden geregistreerd als moneymule. Bij deze bank ben je vervolgens niet meer welkom. En omdat je op zo’n lijst staat, krijg je ook bij andere banken voor jaren geen lening, geen hypotheek, geen creditcard. Bovendien mag de bank tegenwoordig jouw gegevens delen met het slachtoffer, die, in het geval van Veerle, een civiele procedure kan starten om zijn geld terug te krijgen. En vergeet niet dat je niet alleen de bank en de politie achter je aan krijgt. Moneymules krijgen ook te maken met bedreiging vanuit het criminele circuit.’

Les over geld in mbo is hard nodig, zeggen docenten

Wijzer in geldzaken deed in september onderzoek onder mbo-docenten over financiële educatie op het mbo. Onder meer om inzicht te krijgen in wat mbo-docenten burgerschap verstaan onder financiële vaardigheden en hoeveel aandacht daaraan op de opleiding wordt besteed. 97% van de docenten vindt aandacht voor de financiële vaardigheden noodzakelijk. De meerderheid van de docenten (63%) besteedt daar in een vaste periode van het schooljaar aandacht aan. Gemiddeld 11 uur per klas per schooljaar. Om studenten beter te kunnen doceren, willen docenten graag meer weten over onderwerpen als ‘belasting terugvragen’ (39%), ‘geldezels’ (37%) en ‘veilig (online) aankopen doen’ (31%).

Bekijk de gratis interactieve les over geldezels op www.geldlessen.nl.