Lezing over taalontwikkelingsstoornis

Meer weten over kinderen met een taalontwikkelingsstoornis (TOS)? Op 11 oktober wordt door Jet Isarin in samenwerking met Selma Poshumus een lezing verzorgd. Het gaat om een hybride lezing: 'Psycho-educatie'": meer dan praten over TOS. 

Jet is dé expert op het gebied van psycho-educatie voor kinderen/jongeren met TOS. Ze is auteur van het boek ‘Spraaktaal’ en heeft de werkmappen ‘Spraaktaal kids, mijn denk-, doe- en praatmap’ ontwikkeld. Bovendien is ze groot voorstander van praten mèt en niet óver de personen die het betreft. Dit brengt ze dan ook met deze lezing in de praktijk.

Deze lezing is zowel online als fysiek te volgen, 60 dagen terug te kijken en er is voldoende ruimte voor het stellen van vragen. Meer informatie en opgeven kan via www.tos-centraal.nl.

Een voorbeeld van TOS: "Mijn zoon met TOS (taalontwikkelingsstoornis)  had in groep 7 eens een letterlijke aanvaring met een klasgenoot. Op het schoolplein botsten ze al rennend keihard met hun hoofden tegen elkaar. Beide jongens vielen op de grond en barstten in huilen uit. Nog voordat de leerkracht hen bereikt had hield de andere jongen al op met huilen, stond met zijn hand op zijn hoofd op en liet de leerkracht de bult op zijn hoofd bekijken. Heel stoer ging hij verder met waar hij mee bezig was.

Mijn zoon daarentegen bleef op de grond liggen en bleef heel hard huilen. In eerste instantie waren de andere kinderen op het schoolplein heel meelevend en ook de leerkracht was vol begrip. Maar toen bleek dat het eigenlijk allemaal wel meeviel veranderde dat. De klasgenoten begonnen te lachen om het huilen van mijn zoon, noemden hem een aansteller en een kleuter. Sprak de leerkracht eerst nog begripvol tegen hem, dat sloeg al snel om in opmerkingen als ‘sta eens op’, ’ga maar even aan de kant zitten’ en later ‘stel je niet zo aan. Mijn zoon bleek geen aansteller, mijn zoon had niet het vermogen zijn eigen emoties te kaderen, af te stemmen op de omstanders en sociaal wenselijk gedrag te laten zien. Als gevolg daarvan werd hij ontkend in zijn emoties, uitgelachten en als ‘aansteller’ bestempeld.’"

Taalontwikkelingsstoornis en innerlijke taal

Een TOS heeft niet alleen effect op het leren van taal, het begrijpen van taal, het verwerken van taal en op het spreken van taal. Een TOS heeft ook effect op het ontwikkelen van innerlijke taal. We gebruiken allemaal innerlijke taal, de hele dag door. Vanaf het moment dat we onze ogen openen totdat we in slaap vallen.

Bedenk maar eens dat je wekker gaat, je wordt wakker, zet je wekker uit en bedenkt je dat het maandag is, je moet naar je werk. Je staat op en geeft jezelf de opdracht onder de douche te gaan, je tanden te poetsen, je kleding bij elkaar te zoeken en aan te trekken, je loopt naar de keuken en bedenkt wat je gaat eten, wat je gaat drinken en of je een lunch mee moet nemen en zo ja, wat dat zal worden. Vervolgens houd je de tijd in de gaten zodat je op tijd de deur uit gaat en vertrekt naar je werk. Al deze handelingen stuur je aan met innerlijke taal.

Hoe leren we innerlijke taal?

Als een kind van anderhalf jaar naar de bal loopt en deze oppakt, wordt deze handeling door een oudere om het kind heen verwoord. ‘Julia pakt de bal’ wordt er dan gezegd. Later in haar ontwikkeling gaat Julia zelf haar handelen hardop ondersteunen. Ze loopt naar de bal en zegt: ‘Julia pakt de bal.’ Weer later in haar ontwikkeling verinnerlijkt Julia haar handelen. Ze zegt in haar hoofd ‘Julia pakt de bal.’ Dit proces verloopt voor ieder kind in een ander tempo en daarom zie je in een schoolklas soms nog kinderen die tijdens het werken mompelen. Ze hebben nog gesproken taal nodig om hun handelen te ondersteunen.

TOS en innerlijke taal

Kinderen met een TOS hebben moeite met het leren, begrijpen, verwerken en spreken van taal. Daardoor beginnen zij vaak later met hun taalontwikkeling en vertoont de taalontwikkeling gebreken. Het verinnerlijken van de taal hapert hierdoor ook. En juist die innerlijke taal is zo ontzettend belangrijk voor het functioneren van een kind. Het is nodig voor onze aansturing, onze executieve functies en dus ook voor het kaderen en reguleren van emoties.

Psycho-educatie; Meer dan praten over TOS

Kinderen/jongeren met een TOS hebben vaak weinig woorden tot hun beschikking, een gebrekkige innerlijke taal en daarmee ook weinig inzicht in zichzelf. Ze kennen zichzelf nauwelijks en hebben een gebrekkig beeld over de wereld om hen heen. Daarom is het zo belangrijk dat, als we het over psycho-educatie hebben voor kinderen met TOS, we eerst gaan praten over wie het kind is, wat het voelt, wat het denkt, hoe het de thuissituatie, de school en de wereld om zich heen ziet. Pas dan kan er gesproken worden over de TOS van het kind.