How to - Wikipedia

In muffe kelderboxen of achterin kringloopwinkels kom je ze nog wel eens tegen; de meer dan twintig dikke delen van een papieren encyclopedie. Ze hebben de waarde van Zimbabwaanse dollars, terwijl je vroeger op afbetaling een abonnement kon nemen op bijvoorbeeld de Winkler Prins. Tegenwoordig zoeken we alles op internet en vaak is Wikipedia de eerste link met informatie bij Google. Maar hoe betrouwbaar is die informatie en wie vullen al die internetpagina's van Wikipedia? In ieder geval is de informatie vaak up-to-date. Als Kjeld Nuis een wereldrecord schaatst in Salt Lake City staat zijn snelste tijd bijna meteen online. Hoe werkt dat? In deze How to… zoekt Henk Botter dat uit.

Tekst Henk Botter 

Wat is het?

Michael Mandiberg is een kunstenaar die de Engelstalige versie van Wikipedia in 2016 heeft uitgeprint en tentoongesteld in Gent, België. Het project heet From Aaaaa! to ZZZap! en bevat 7.473 boeken van 700 pagina's elk. Een printer heeft er twee weken op staan rammelen. Het resultaat is ook in deze video te zien.

'Herbruikbaar, objectief en verifieerbaar'

In Nederland open je Wikipedia als wikipedia.nl, dus met nl als extensie. Je kunt ook be als extensie intypen en zo de Belgische versie wikipedia.be ervan op je scherm krijgen. Je ziet dat deze versie in de drie talen van dit land beschikbaar is. In de Nederlandse en Belgische versie zijn ook delen in de streektalen beschikbaar, bijvoorbeeld in het Nedersaksisch. Op de hoofdpagina Welkom op Wikipedia staat ook het stukje Over Wikipedia: 'Wikipedia is een online encyclopedie die ernaar streeft inhoud te bieden die vrij herbruikbaar, objectief en verifieerbaar is.' In deze ene zin zijn op de site al vier hyperlinks geplaatst op begrippen met links naar extra informatie over deze woorden, dat is de kern van deze online encyclopedie.

Wikipedia, de vrije encyclopedie, heeft vijf basisprincipes; de zuilen:

• het is een encyclopedie: het is niet de plaats voor een eigen mening, men streeft naar nauwkeurigheid, maar het is geen verzameling van samengeraapte informatie.
• het heeft een neutraal standpunt: men bepleit geen enkele mening en de inhoud van artikelen met verifieerbaar zijn.
• het bevat vrije inhoud: iedereen mag bewerken en alle tekst is beschikbaar onder de Creative Commons-licentie, je mag dus geen auteursrechten van anderen schenden.
• het heeft een gedragscode: respect voor anderen is het kernwoord, 'Wikipedia is vrijwilligerswerk en geen verplichting'.
• het heeft geen harde regels: je bent vrij in het plaatsen en bewerken, 'perfectie is een streven, maar geen vereiste'.

Hoe werkt het?

Zoals hierboven al is genoemd kom je vaak op Wikipedia terecht als je een zoekopdracht geeft in Google. Als je je tijdens het kijken van een serie als The Bridge afvraagt hoe die hoofdrolspeelster ook alweer heet, kom je bij Google meteen uit bij een Wikipedia-pagina over deze serie. Op deze pagina kun je vinden dat ze Sofia Helin heet en aan de blauwe kleur van de letters kun je meteen zien dat er ook een Wikipedia-pagina over haar is gemaakt. Zij is een Zweedse actrice en je kunt in meerdere talen informatie over haar vinden. Zoals vaak is de Engelstalige pagina het meest uitgebreid. We keren even terug naar het artikel over The Bridge. Bovenin staat een korte samenvatting, een inhoudsopgave, de inhoud zelf met diverse hyperlinks en onderin externe links naar andere informatie. Rechts op de pagina staat in een tabel korte en overzichtelijke info over de serie met ook hier diverse hyperlinks.

Bovenin het scherm zien we drie tabs: Lezen (dat hebben we net gedaan), Bewerken en Geschiedenis. Via dat laatste tabblad kun je precies zien wie wanneer iets heeft bijgedragen of heeft aangepast. Je kunt de hele geschiedenis inzien en ook geselecteerde versies vergelijken.

Als we Wikipedia doorzoeken door rechtsboven een zoekopdracht te geven, Kjeld Nuis in dit geval, en we klikken op zijn pagina op geschiedenis dan zien we dat maar enkele minuten nadat Kjeld zijn wereldrecord op de 1500 meter had geschaatst zijn persoonlijke record is aangepast en dat bij die tijd ook snel daarna WR is genoteerd. Betrouwbaar dus?

Video

Volgens een item van CBS heeft de 'wizard of Wikipedia' 35.000 artikelen geschreven, dat zou een derde van de Engelstalige artikelen zijn op dat moment.

Video

Via YouTube kun je ook in een kort filmpje bekijken hoe je een Wikipedia-artikel schrijft, maar dat gaan we nu ook zelf eens proberen.

Bewerken

Bovenin elke pagina van Wikipedia zie je de knoppen Registreren en Aanmelden. We klikken op Registreren. We zien dan dat er al ruim 53 miljoen bewerkingen zijn uitgevoerd op een kleine twee miljoen pagina's. Tijdens het schrijven van dit artikel waren er bijna 4500 recente bijdragers. We registreren ons. We zoeken de beperkte informatie over het dorp Daarlerveen in Overijssel op. Daar ontbreekt informatie over de bankroof in Almelo door het verzet in 1944. We klikken op de tab Bewerken en klikken rechtsboven in het menu op het pennetje en kiezen daar voor Visueel bewerken. We typen de ontbrekende zin en klikken op het hyperlinksymbool in het menu om een koppeling naar deze bankroof toe te voegen. Dat gaat eenvoudig: je typt bankroof Almelo in en je klikt op de betreffende Wikipedia-pagina die daardoor als link in de tekst wordt toegevoegd. Met de knop Wijzigingen publiceren hebben we zo ons eerste artikel op Wikipedia bewerkt! Via de tab Bewerken is dat te controleren.

Wijze les

Wat zou er gebeuren als we van deze bankoverval het jaartal wijzigen in 2019? Hoe betrouwbaar is de informatie op Wikipedia? Op internet (niet op Wikipedia) is daar meer informatie over te vinden, bijvoorbeeld hier en hier. De wijze les is: 'Men dient wel altijd kritisch te blijven, zoals met alle informatie op het internet.' Om de volgende blunders kun je grinniken, maar tenslotte toch nog even kijken wat Wikipedia hier zelf over zegt.