“Ontwikkelen door aandacht voor de relatie”

Iedere school heeft via het Nationaal Programma Onderwijs (NP Onderwijs) geld gekregen om de vertragingen die door corona zijn ontstaan/vergroot aan te pakken en het welbevinden van de leerlingen te verhogen. Het mooie is dat iedereen dat op een eigen manier kan doen, want iedere school is uniek. De Werkplaats is dat zeker. De school uit Bilthoven zet haar filosofie van ontwikkelen door aandacht voor de relatie in om het onderwijs te verbeteren en de gevolgen van de pandemie op te vangen.

Van aarzeling naar rust

Ondanks dat De Werkplaats een uniek onderwijs- concept heeft, konden directeur basisonderwijs (de middelbare school ligt op hetzelfde terrein) Anne-Mieke Bulters en teamleider Roos d’Haens uit de voeten met de richtlijnen van NP Onderwijs (schoolscan/menukaart/schoolprogramma). Anne-Mieke: “Ik moet toegeven dat ik eerst wat aarzeling voelde bij het doornemen van de richtlijnen. Kregen we wel de vrijheid om de interventies op een voor onze werkers en medewerkers passende wijze uit te voeren? Dat bleek zeker het geval. De vraagtekens maakten al snel plaats voor een gevoel van rust en ruimte. Rust omdat we bij de analyse en bij het maken van de plannen een beter beeld kregen van waar we stonden en waar we naartoe wilden. We ervoeren tegelijkertijd de ruimte om de plannen op onze manier in te vullen. Dit gecombineerd met de beschikbare middelen gaf ons de mogelijkheid om écht onderwijs te bieden met aandacht voor onze werkers.”

De impact van (verbroken) verbinding

Op de enige basisschool in Nederland die werkt volgens de principes van Kees Boeke merkte Roos
in de coronaperiode al snel dat de hechte relaties op de school iedereen op de been hielden. “Ik heb het dan over de betrokkenheid tussen medewerkers onderling, maar ook tussen hen en de werkers, zoals we de leerlingen hier noemen. De uitdagingen benadrukten eens te meer dat we niet zomaar een school, maar een (kinder)gemeenschap zijn. Eén waar ontwikkeling vanuit gelijkwaardigheid centraal staat.” Juist de onderlinge verbondenheid kwam onder druk te staan, zag de teamleider: “We zagen meer ruzies en
conflicten in de klas en op het schoolplein, en het samen spelen ging minder vanzelf. De kleuters in het bijzonder hadden stappen gemist, het onlineonderwijs was voor hen natuurlijk veel minder werkbaar. Bij de overgang van groep twee naar drie werd duidelijk dat ze qua zelfstandigheid en socialisatie achterliepen.”

Spelen, hoe ging dat ook alweer?

Dit zag Anne-Mieke bijvoorbeeld in het volgende: “Het was voor veel kinderen echt een feest toen ze elkaar na de lockdowns weer op het schoolplein zagen. Eindelijk konden ze weer met elkaar spelen! Maar hoe ging dat ook alweer? We zagen een verarming in het spel. Ze wisten niet meer zo goed welke spellen ze konden spelen en bovendien ontstond er al snel geklooi en geruzie. Ze waren het simpelweg niet meer gewend om in een spel- en fantasiemodus te komen. We stelden daarom tijdelijk een extra gymdocent aan. Hij friste het geheugen weer op qua spel en introduceerde daarnaast allerlei spelvormen. De kinderen konden daar in de pauzes mee verder onder begeleiding van onze vaste gymleraar. Hij kreeg via het NP Onderwijsbudget extra materiaal tot zijn beschikking. Met die aandacht en bij wijze van spreken een paar ballen, een springtouw en wat regels, is de spelontwikkeling nu weer op peil. We zien dat de werkers nog steeds spellen uit die tijd spelen, of creatieve varianten daarop. Het lijkt op het eerste gezicht misschien alleen een boost voor de motorische ontwikkeling, maar het gaat veel verder dan dat: we zien nu weer plezier en creativiteit in het samenspelen en de groep is weer
een hechte groep.”

Extra handen in de klas

Daarnaast zette de Werkplaats het NP Onderwijs ook in om extra handen in de klas mogelijk te maken. Daarmee konden ze werken in kleinere groepen en kwam er meer ruimte voor directe feedback en co-teaching. Kennis en vaardigheden werden zo bijgespijkerd, maar er werd ook nadrukkelijk ingezet op herstel van relaties en groepsvorming, op een klimaat van samen groeien in vertrouwen. Onder meer via Deep Democracy – “een filosofie waarbij ieders stem, met name die van de minderheid, gehoord wordt. Daarmee is dit heel passend bij het gedachtegoed van gelijkwaardigheid in onze school.” De school werkte al een aantal jaren met dit concept, en met dank aan externe begeleiding konden medewerkers hier verder in worden getraind en konden zij dit samen met de werkers verder verdiepen en toepassen.

Ruimte voor eigen invulling

Roos tot slot: “Iedere school, en zelfs iedere docent, kan heel goed op een eigen manier invulling geven aan het NP Onderwijs. Zo is er, om te werken met feedback, in de ene groep voor gekozen om veel een-op-een te werken, in de andere kwam co-teaching centraal te staan, terwijl in een derde (kleur)groep de gesprekken tussen werkers en medewerkers een impuls kregen. Iedereen doet het weer net even anders. In ons geval zie je een verscheidenheid aan interventies, maar samen versterkt het elkaar en is het verbonden aan onze visie: in alles zie je dat de filosofie van de Werkplaats - ontwikkelen door aandacht voor de relatie- in het NP Onderwijs bij ons een plek heeft gekregen.

Kijk voor meer informatie over het NP Onderwijs en praktijkverhalen op www.nponderwijs.nl