Meten is weten: wetenschappelijk onderzoek en studiekeuze

Op KiesMBO.nl vinden jongeren informatie over meer dan 500 mbo-opleidingen. De website wordt als tool ingezet bij LOB-lessen op school, maar ook thuis als het studiekeuzemoment eraan komt. KiesMBO.nl is gebaseerd op gedegen onderzoek om zoveel mogelijk aan te sluiten op het begrip en de behoefte van jongeren die een studiekeuze moeten maken. Suzanne Dölle van onderzoeksbureau Youngworks (YW) is vanaf het begin betrokken geweest bij de ontwikkeling van de site en vertelt over de studiekiezer, het nut van arbeidsmarktinformatie en hoe onderzoek heeft bijgedragen aan KiesMBO.nl.

Uit onderzoek van YW blijkt dat er vier types studiekiezers zijn. Zo is er de planner die zichzelf goed informeert, een weloverwogen studiekeuze maakt en daarbij weinig problemen tegenkomt. Ook de twijfelaar oriënteert zich goed, maar vindt kiezen erg lastig en heeft hulp nodig. De uitsteller stelt de keuze zo lang mogelijk uit en kiest uiteindelijk iets wat anderen kiezen. Dat geeft een verkeerde verwachting met risico op uitval. De chiller daarentegen denkt het precies te weten, maar verdiept zich nauwelijks in de opleiding en heeft geen plan B.

Arbeidsmarktinformatie

Al die types vragen een andere aanpak, maar voor allemaal is arbeidsmarktinformatie (baankans, kans op stage en startsalaris) belangrijk om tot een weloverwogen studiekeuze te komen. Die informatie is onderdeel van Studie in Cijfers, waar onder andere ook het percentage geslaagde studenten met werk onder valt. Suzanne licht toe: “Jongeren willen dat allemaal heel graag weten en vinden dat ze er recht op hebben, want ‘je gaat toch geen opleiding doen waar geen werk in is?’ De ironie is alleen dat ze zelf nooit naar die info op zoek gaan. Het is niet in de LOB-les aan bod gekomen of ze overschatten hun kansen. Ze kennen veel mensen die er werken, dus er is vast werk. Ze kijken evenmin naar stages, want dat regelt school toch? Iedereen heeft toch behoefte aan stagiairs? Sommige opleidingen hebben echter weinig stages en dat geeft mogelijk aan dat later de kans op werk laag is. Jongeren hebben daarom begeleiding en context nodig van LOB-docenten, van hun ouders of van anderen om deze informatie te kunnen vinden en goed te begrijpen.”

Nu versus toekomst

“Uit ons onderzoek naar psychologische processen bij studiekiezers kwam naar voren dat als jongeren eenmaal gekozen hebben, ze niet nog een keer op zoek gaan naar arbeidsmarktinformatie. Dat is zelfbescherming. Ze zijn bang dat er staat dat er niet zoveel kans op werk is. Ze denken: ‘Ik hoef het niet te weten, ik heb nu al gekozen’. Dat kan later voor teleurstelling zorgen, omdat de arbeidsmarktsituatie toch anders blijkt te zijn dan gedacht. Daarom is het zo’n complex probleem. Er zijn zoveel factoren waardoor ze de informatie uiteindelijk niet goed verwerken. Bovendien is de toekomst ver weg voor de meeste jongeren,” aldus Suzanne.

Studiekiezers en KiesMBO.nl

Om jongeren te helpen om wel die weloverwogen en goed geïnformeerde studiekeuze te maken, is vijf jaar geleden KiesMBO.nl opgezet. YW was van meet af aan betrokken. Suzanne: “We zijn toen gestart met verkennend onderzoek naar de typologie van studiekiezers, van ouders en van het onderwijs. Op basis daarvan hebben we zowel sites van scholen bekeken als allerlei andere online informatie. We deden dat samen met jongeren, waarbij we zagen hoe ze zochten en waar ze op vastliepen. Die inzichten zijn het fundament geworden voor KiesMBO.nl. We hebben met een jongerenpanel bijna elke ontwikkeling getest. Zo konden we tijdens het hele proces feedback geven, waardoor de site heel goed is afgestemd op het begrip, de behoefte en het klikgedrag van jongeren. Als wij die arbeidsmarktinformatie op KiesMBO.nl nu aan ze laten zien, werkt dat als een enorme trigger en creëert dat een stuk bewustwording over mogelijke baankansen.”

Nieuwe arbeidsmarktindicator

Een ander voorbeeld is de recente lancering van de nieuwe, visuele arbeidsmarktindicator op KiesMBO.nl. YW heeft daar eerst inzichtgevend onderzoek voor gedaan: wat houdt die nieuwe arbeidsmarktindicator in? Hoe gaan jongeren ermee om en wat betekent het voor hen? YW heeft op basis van die inzichten vier visuele doorvertalingen aan ze voorgelegd en getest op attentiewaarde (zien), communicatieve waarde (begrijpen) en activatiewaarde (doen). Daar bleek uit dat de doorvertalingen te complex waren en op verschillende manieren werden uitgelegd. Die onderzoeksresultaten zijn verwerkt, de indicator is aangepast en vervolgens doorgevoerd op KiesMBO.nl. Een mooi praktijkvoorbeeld van meten is weten.

Kijk op KiesMBO.nl voor een overzicht van alle mbo-opleidingen in Nederland.

Suzanne Dölle is senior onderzoeker bij Youngworks en houdt zich al meer dan 20 jaar bezig met onderzoek onder jongeren. Ze is gespecialiseerd in onderzoek en advies op gebied van onderwijs, studiekeuze, studiesucces en studentenwelzijn. In de afgelopen jaren werkte ze aan diverse onderzoeksprojecten voor KiesMBO.nl en Studie in Cijfers.

Arbeidsmarktindicator. Het cijfer geeft de huidige baankans aan op een schaal van 1 op 10. Staat er een = teken, dan is de verwachte baankans over 5 jaar gelijk aan nu. Een pijl omhoog of omlaag geeft een hogere of lagere verwachte baankans aan over 5 jaar. 

Dit artikel is verschenen in PrimaOnderwijs nr. 4 'Onderzoek en Innovatie'