Bezig met laden...
Lesmethoden zijn voor veel scholen erg belangrijk, want zelf lessen maken is niet alleen lastig, maar ook tijdrovend. Maar hoe kies je welke methode het beste past bij jouw school en bij jouw leerlingen? Stichting CLU-Centrum voor leermiddelenadvies deed onderzoek naar keuzeprocessen op scholen en ontwikkelde een instrument om de kwaliteit van leermiddelen te toetsen.
Scholen kiezen om de zoveel tijd voor nieuwe lesmethoden, maar achteraf blijken ze niet altijd tevreden over die keuze. Volgens Hendrianne Wilkens, directeur van CLU, bleek dat uit onderzoek naar keuzeprocessen. “Wat al heel erg lastig bleek, is het formuleren van de vraag: wat willen we nu precies, wat voor methode heeft onze school nodig? Ook belangrijk: hebben we überhaupt een methode nodig, of gaan we het zelf doen? Die vraag wordt vaak niet gesteld. We zagen in ons onderzoek dat scholen nogal eens afgaan op ervaringen van andere scholen met bepaalde methoden. En soms neemt men ook gewoon weer dezelfde methode, ‘want we zijn er tevreden over’. Maar men vraagt zich dan niet echt af, waarom.”
Dat onderzoek naar de best passende leermiddelen deed het CLU in opdracht van de PO-Raad. “We hebben daarvoor uitgebreid op scholen geobserveerd en teams begeleid en heel veel informatie opgehaald via vragenlijsten. De conclusies zijn later ook vertaald naar het vo.”
Kennis over leren
Een van de meest opvallende conclusies uit het onderzoek is volgens Wilkens dat door schoolleiders en bijvoorbeeld IB’rs wordt gezegd dat er te weinig kennis in huis is over wat er toe doet als het om leren gaat. “Daar zijn we wel erg van geschrokken. Visie en kennis zijn enorm belangrijk voordat je begint aan het proces van het kiezen voor of zelf maken van nieuwe leermiddelen. Een simpel voorbeeld is dat je als leerkracht altijd voorkennis moet activeren bij leerlingen. Nieuwe informatie wordt veel beter in het geheugen opgenomen, als het kan worden gekoppeld aan voorkennis. Je moet ook weten hoe de leerlijnen in elkaar zitten. Wat we uit interviews hoorden, is dat sommige leerkrachten niet weten wat voorwaardelijk is om optimaal te leren. Dus: voor je met delen begint, moeten daar wel de tafels van vermenigvuldiging aan vooraf zijn gaan. Uit het onderzoek blijkt dat niet iedereen goed op de hoogte is van de leerlijnen.”
Keuzeproces
Hoe ziet een keuzeproces er dan idealiter uit? “Begin met een projectplan en bedenk welke mensen je in een projectteam nodig hebt. Ook een onafhankelijk procesbegeleider is belangrijk. We hebben op scholen gezien dat als er iemand is die de kar trekt, er veel meer vooruitgang wordt geboekt dan op scholen waar dat niet zo is en waar veel in de wandelgangen wordt gedaan.”
Cruciaal in het keuzeproces noemt Wilkens het ontwikkelen van keuzecriteria. Wat vinden we belangrijk in een methode en wat niet, waar moet een lesmethode aan voldoen? En wat zijn de plussen en minnen van de methode die je op dat moment gebruikt?
“Wat veel gebeurt, is dat men voor het kiezen van een methode uitgevers uitnodigt die wat komen vertellen. Maar die hebben natuurlijk een belang en laten zien wat er goed is aan hun methode. Een keuze wordt vervolgens vaak gemaakt vanuit een onderbuikgevoel, zo van ‘dat ziet er mooi en leuk uit, met leuke opdrachten’.”
En dat was meteen het tweede doel van het onderzoek naar leermiddelen: hoe helpen we scholen hun vraag naar uitgevers toe beter te formuleren. “We zagen dat op veel scholen stappenplannen worden gebruikt, waarbij men van stap een naar stap vijf gaat en dan soms zeggen: zo, nu hebben we stap 1 afgerond. Terwijl we merkten dat het effectiever is een soort continue, cyclisch proces te hanteren. Je ontwikkelt criteria, wint informatie in over lesmethoden, toetst die vervolgens weer aan je eigen criteria, formuleert weer nieuwe criteria, wint opnieuw informatie in, maakt een longlist, later een shortlist, etc. Net zo lang tot je weet dat je een doordachte keuze kunt maken.”
CLU is volgens Wilkens al jaren bezig met het ontwikkelen van een theoretisch kader, gebaseerd op leerpsychologisch onderzoek. “Daaruit is het zogenoemde MeetInstrument Leermiddelen Kwaliteit (MILK) ontstaan. Met MILK kunnen scholen zelf beoordelen of de kwaliteit van een methode of leermiddel voor hen voldoet. De belangrijkste thema’s bij MILK gaan over inhoud, didactiek, design en presentatie, en adaptiviteit van het lesmateriaal. MILK-light, speciaal voor scholen, is te vinden op de website van het CLU.
Kwaliteit lesmateriaal
Overigens wordt volgens Wilkens nog erg weinig onderzoek gedaan naar de kwaliteit van leermiddelen die op de markt zijn. “Als je kijkt naar wat er te doen is over leesvaardigheid en de dalende PISA-resultaten, vraag je je af: waarom gebeurt dat niet? Het zou denk ik goed zijn om dat structureel te doen en dat het ministerie van OCW daarin de regie neemt.”
Volgens Wilkens wordt momenteel wel al hard gewerkt aan de beoordeling van open lesmateriaal middels het project Impuls Open Leermateriaal. “Als CLU leveren wij een bijdrage aan het formuleren van criteria om lesmateriaal te beoordelen. Iedereen kan nu materiaal delen op Wikiwijs, dat vanuit OCW is ontstaan. Daarop kan iedereen materiaal delen, maar de kwaliteit wisselt sterk. Het zou mooi zijn als er straks aan lesmateriaal een labeltje wordt gehangen, dat aangeeft dat het goed is en dat het voor een docent overzichtelijk is welk materiaal goed en minder goed is.”
Meer Info:
https://clu.nl/onderzoek-keuzeprocessen-investeer-in-kwaliteit-van-keuzeproces-leermiddelen/
Reacties