Kinderrechten in de digitale wereld: hoe zit dat?

De 33e verjaardag van het VN-Kinderrechtenverdrag vieren we 20 november. Een belangrijke feestdag voor ’s werelds grootste kinderrechtenorganisatie UNICEF. In het Kinderrechtenverdrag staat beschreven wat kinderen moeten krijgen of kunnen doen. Maar de wereld zag er 33 jaar geleden heel anders uit. Internet was er nog niet. Hoe gelden de kinderrechten in de digitale wereld? En wat merk je daarvan in de klas? We bespreken vier stellingen met leerkrachten gevolgd door een reactie van een kinderrechtenexpert bij UNICEF Nederland, Johan Kruip.

Wat doe je als je erachter komt dat een aantal leerlingen uit je klas regelmatig berichten ontvangt van een persoon waarvan je twijfelt of hij/zij de juiste bedoelingen heeft?

Ik ga in gesprek met de leerlingen en kijk of ze zelf twijfels hebben. Zo niet, leg ik uit waarom ik twijfels heb. Ze moeten immers leren hier voelsprieten voor te krijgen. Als het gevaarlijk is, neem ik uiteraard maatregelen.

De kinderrechtenexpert: het is belangrijk dat kinderen en jongeren zich bewust zijn van de kansen en risico’s in de online wereld. Het ontwikkelen van online vaardigheden is daarvoor heel belangrijk. Daar hoort ook bij dat ze in staat zijn om te signaleren als iets niet oké is. Het gesprek daarover tussen leerkrachten en leerlingen is cruciaal. 

Stel, er komt op jouw basisschool een nieuwe regel. Een leerkracht mag bij een sterk vermoeden van online pesten op de telefoon van de leerlingen kijken. Ook als de leerling daar geen toestemming voor geeft. Wat vind jij daarvan?

Wat mij betreft zou er dan samen met de ouder in de telefoon gekeken moeten worden. Ik heb wel eens leerlingen gevraagd om screenshots van een onprettig gesprek te maken. Dan bereik je hetzelfde.

De kinderrechtenexpert: Kinderen hebben recht op bescherming en recht op privacy. Die twee rechten dagen elkaar dikwijls uit. Ook in deze casus. Van belang is ook hier dat er in de klas het gesprek wordt gevoerd over online pesten en dat leerlingen ook de ruimte krijgen om zelf oplossingen aan te dragen. 

Een aantal leerkrachten geeft aan: Ik vind digitale geletterdheid net zo belangrijk in het curriculum als taal en rekenen.

Johan Kruip: Mooi dat die aandacht er is voor digitale geletterdheid. En de vakken sluiten elkaar niet uit. Om mee te kunnen doen moet je ook in de digitale wereld kunnen lezen en rekenen. Voorwaarde is wel dat kinderen gelijke kansen krijgen om mee te doen. Digitale Inclusie noemen we dat. Daarvoor is toegang krijgen tot de juiste middelen een belangrijk onderdeel. En dat álle kinderen de juiste vaardigheden ontwikkelen. 

Johan Kruip, Kinderrechtenexpert UNICEF Nederland:
De digitale leefomgeving is een integraal onderdeel van het leven van kinderen. De kinderen uit deze generatie zijn thuis, op school of in de buurt continu digitaal met elkaar verbonden. Ook in deze digitale wereld is het VN-Kinderrechtenverdrag van toepassing. Zo hebben kinderen het recht om online veilig en onbezorgd te kunnen spelen, vrienden te kunnen maken en om veilig te leren en te ontspannen. Ouders, leerkrachten, het maatschappelijk middenveld, het bedrijfsleven en de overheid zijn gezamenlijk verantwoordelijk om hier zorg voor te dragen. 

In de klas kun je kinderrechtendag vieren met UNICEF lesmateriaal! Dit levert mooie gesprekken op én geeft invulling aan burgerschapsonderwijs.  Ga zelf aan de slag in de bovenbouw met Ken Je Rechten, of vraag een gastles aan door de qr-code te scannen: https://www.unicef.nl/jeugd/leerkrachten.

TIP: Onderteken met de hele klas de grote kinderrechtenposter uit het prima pakket om te laten zien dat jullie voor kinderrechten staan! (zie voorbeeld poster op volgende pagina)