Bezig met laden...
Het Nationaal Regieorgaan Onderwijsonderzoek (NRO) lanceerde in april de zogenoemde kennisagenda, waarin vooruit wordt geblikt op de toekomst van het onderwijs. Een van de thema’s die daarin het verschil kan maken, is inclusief onderwijs.
Inclusief onderwijs is de volgende stap na passend Onderwijs. Passend onderwijs werd enkele jaren geleden ingevoerd om leerlingen met een specifieke onderwijsbehoefte in het regulier onderwijs te laten instromen, in plaats van in het speciaal onderwijs. Een evaluatie van het Passend onderwijs gaf 25 verbeterpunten, die input gaven voor Inclusief onderwijs. Neely Anne de Ronde-Davidse: ‘Ook publiceerde de Onderwijsraad al over inclusief onderwijs. Het is dus een trend in de strategie van de overheid.’
Neely Anne de Ronde-Davidse is directeur van het regionaal samenwerkingsverband passend primair onderwijs in de Hoeksche Waard. Ze heeft een achtergrond in de onderwijswetenschappen en droeg vanuit die rol in belangrijke mate bij aan het thema inclusief onderwijs voor de Kennisagenda. ‘De belangrijkste vraag is: wat is er nodig om inclusief onderwijs beter van de grond te krijgen? Bij passend onderwijs geldt: je moet het als school echt willen en er moeite voor doen om kinderen met een specifieke onderwijsbehoefte binnen jouw school een plek te geven. Er wordt volop werk gemaakt van inclusief onderwijs, desondanks groeit het speciaal (basis/voortgezet) onderwijs. Er zijn wel regionale verschillen. Sommige regio’s zitten onder het landelijke gemiddelde en weten veel ondersteuning in het regulier onderwijs te organiseren, anderen zitten erboven en verwijzen vaker door. Het is belangrijk dat er op school al een brede en stevige basisondersteuning is, waardoor je veel kinderen bij voorbaat al kunt bedienen. Dan heb je niet heel veel extra meer nodig voor kinderen die een specifieke onderwijs-behoefte hebben.’
Gamechangers
Binnen het thema inclusief onderwijs onderscheidt de kennisagenda een vijftal zogenoemde gamechangers, onderwerpen waar kansen liggen om belangrijke veranderingen teweeg te brengen. Attitude is er een van, zegt De Ronde-Davidse. ‘De docent moet het doen, dat is de basis. Dus zou het mooi zijn als er op de pabo’s al aandacht wordt besteed aan inclusief onderwijs. Dat gebeurt al wel, maar de verschillen zijn groot. Het maakt uit of je als pabo een losse module aanbiedt of dat passend onderwijs door heel je curriculum heenloopt. Een andere gamechanger is out of the box-denken. Wil je meer voor elkaar krijgen in het regulier onderwijs, dan moet je soms creatief zijn. Zo zou je een leerling sommige vakken op vwo, en andere vakken, waar hij minder goed in is, op havo-niveau kunnen geven. Of een leerling kan bijvoorbeeld twee dagen in het speciaal onderwijs en drie dagen van de week in het regulier onderwijs les krijgen. Dat vergt goede samenwerking tussen speciaal en regulier onderwijs en daar kan men dan ook weer veel van elkaar leren.’ Een belangrijk knelpunt is ook, vervolgt De Ronde-Davidse, de vraag: hoe kijk je naar leerlingen? ‘Over het algemeen zijn we in onze maatschappij erg prestatiegericht en scholen ontkomen daar ook niet helemaal aan. We wegen daardoor veel af langs gemiddelden. Dan krijg je dus dat leerlingen die minder presteren dan gemiddeld een label krijgen dat ze iets niet kunnen. Terwijl we juist moeten kijken naar wat ze wél kunnen. Sommige kinderen kunnen bijvoorbeeld niet een uur lang rekenen achter elkaar, maar daar moet je dan iets voor bedenken. En dat kan zelfs goed zijn voor de gehele klas. Of je maakt groepjes waarin sommigen minder lang rekenen en daarnaast iets anders kunnen doen.’
Wetenschappelijk onderzoek
De kennisagenda is het startpunt voor verder onderzoek binnen de verschillende thema’s. Met de resultaten daarvan kunnen scholen en docenten vervolgens op hun eigen school gaan werken op basis van wetenschappelijke inzichten. Het doel van de kennisagenda is dus richting te geven aan evidence-informed werken in het onderwijs.Maar intussen kunnen schoolleiders en scholen zelf ook al met de thema’s aan de slag. De Ronde-Davidse: ‘Bijvoorbeeld door een of meer thema’s op te nemen in het jaarplan. Je kunt bijvoorbeeld een expertgroepje inclusief onderwijs bij elkaar brengen, die daar een jaar aan gaat werken. Collega’s kunnen vervolgens met specifieke vragen binnen het onderwerp bij dat groepje terecht. Een docent kan zelf in de eigen klas ook al iets doen door te zeggen: aan deze persoonlijke doelen ga ik de komende tijd werken. De directeur, of bijvoorbeeld een expert van buiten, kan dan bezoeken aan de klas brengen en vervolgens met de docent evalueren.’
Gelijke kansen
Het thema inclusief onderwijs heeft trouwens een kleine overlap met een ander thema van de kennis-agenda: gelijke kansen. Volgens De Ronde-Davidse zit ’m dat vooral in de manier waarop je naar je leerlingen kijkt. ‘De grootste valkuil is dat er naar leerlingen wordt gekeken met vooroordelen, bijvoorbeeld over de achtergrond van ouders. Maar net als bij gelijke kansen, gaat het er bij inclusief onderwijs om open en onbevangen naar leerlingen te kijken. Dus zie niet de beperking van een kind, maar kijk naar wat hij kan en wat hij laat zien. Anders doe je zo’n leerling tekort en ontneem je hem ontwikkelingsmogelijkheden.’
Call for proposals
Het Nationaal Regieorgaan Onderwijsonderzoek publiceert in mei drie calls for proposals. Dat betekent dat onderzoekers en consortia (een samenwerkingsverband van onderzoekers en scholen/instellingen) onderzoeksvragen kunnen indienen, gelinkt aan een thema in de kennisagenda. Voor zo’n onderzoek is vervolgens geld beschikbaar. Kijk op: https://www.nro.nl/onderzoeksprogrammas/Kennis-voor-onderwijs-van-de-toekomst
Dit artikel is verschenen in PrimaOnderwijs nr. 5 'Kansengelijkheid'.
Reacties