Het is verplicht, maar nog niet overal krijgen kinderen 90 minuten gym

Vanaf dit schooljaar (2023-2024) moeten basisscholen minstens 90 minuten bewegingsonderwijs geven. Het biedt een mooie kans om verder te professionaliseren. Maar de uitvoering is op z’n zachtst gezegd een uitdaging. 

Nog niet alle scholen bieden bewegingsonderwijs aan, of geven niet voldoende uren, zegt Wiebe Faber van de Koninklijke Vereniging voor Lichamelijke Opvoeding (KVLO). Jaren geleden al zijn afspraken gemaakt om tot een minimum van 90 minuten bewegingsonderwijs op de basisschool te komen, gegeven door een bevoegde vakleerkracht. Maar onderzoek uit 2017 toonde aan dat 26 procent van de scholen die 90 minuten niet haalde en dat 25 procent van de scholen geen bevoegde leerkracht bewegingsonderwijs had. De Tweede Kamer kwam in actie en stelde 90 minuten gym door een bevoegde leerkracht verplicht voor alle basisscholen. “Dat sommige scholen nog niet aan de eisen voldoen, heeft verschillende redenen”, zegt Faber. “Het belang van het vak wordt niet altijd gezien en andere vakken hebben vaak meer prioriteit. Of een bestuur ziet op tegen de kosten van een extra vakleerkracht, of kan er geen vinden. Ook accommodatie is een probleem, want niet elke school heeft een eigen gymzaal of sporthal in de buurt.” Volgens Faber spelen gemeenten daarin een belangrijke rol, want die moeten zorgen voor voldoende accommodaties. “Maar als er wel een accommodatie is, dan staat die soms te ver weg om met kinderen naartoe te lopen. Dan moet vervoer worden geregeld, maar dat kost weer veel extra tijd, die niet in lessen kan worden gestoken.”

Nog veel vragen

Om tot de verplichte 90 minuten gymles te komen, konden scholen tot vorig jaar subsidie aanvragen om te helpen de wettelijke verplichting te realiseren en knelpunten op te lossen. Bijvoorbeeld door samenwerking met andere scholen voor het aantrekken van een vakleerkracht of binnen de eigen gelederen een of meer groepsleerkrachten bevoegd te laten maken. Subsidie aanvragen kan nu niet meer, maar veel scholen hebben hun zaakjes nog niet op orde. ”Wekelijks krijgen we hierover van scholen nog heel veel vragen. Soms lijkt het of scholen pas deze zomer wakker zijn geworden.”

Gym op veertien scholen

Maar de praktijk is ook weerbarstig, zo toont het verhaal van Joyce Verkerk, vakleerkracht bewegingsonderwijs. Zij geeft onder meer gymles op de obs De Driesprong in het Overijsselse Eesveen. De school is een van de veertien scholen in de gemeenten Zwartewaterland en Steenwijkerland, die vallen onder Stichting Op Kop. “Ik werkte eerst op een school in Lelystad en daarbij één dag op de Driesprong. In Lelystad hoorde ik van de verplichte 90 minuten bewegingsonderwijs. Bij de stichting Op Kop heb ik toen aangegeven dat de scholen in 2023 aan die verplichting moeten voldoen. Ik kreeg groen licht om een plan te maken en subsidie aan te vragen. Vervolgens ben ik van Lelystad helemaal overgestapt naar de stichting. Ik woonde hier tenslotte ook.”

Eerst weerstand

Als procesbegeleider voor dit project, ging ze in 2022 met alle veertien scholen, vaak in kleine dorpjes, in gesprek. “Er was eerst wel weerstand. Niet omdat ze er geen zin in hadden, maar omdat scholen zich afvroegen: hoe passen we dit in ons rooster en in onze visie? Want het gaat niet alleen om 90 minuten onderwijs. Met de kinderen twee keer per week naar een gymzaal, soms een kilo-meter of nog verder weg, kost veel extra tijd. Veel scholen gaven toentertijd maar een keer in de week gymles en kwamen ook niet aan die 90 minuten. We zien liever dat kinderen twee keer les hebben dan één keer 90 minuten. 45 minuten is al lang genoeg, daarna nemen ze de lesstof nauwelijks meer op. Andere vraag was, en is nog steeds: hoe komen we aan voldoende vakleerkrachten? En ten slotte: zijn er wel voldoende accommodaties om veertien scholen gymles te geven? En is die accommodatie wel op loopafstand of moet er vervoer worden geregeld?” Verkerk inventariseerde samen met de gemeente alle mogelijke locaties, van sporthal, tot gymzaal, tot ruimtes in buurthuizen. De gemeente is tenslotte verantwoordelijk voor voldoende accommodatie én voor de aanwezigheid van materialen zoals toestellen en ballen.“Met de gemeente zoeken we naar oplossingen en daar zijn we nu nog volop mee bezig. Ook hebben we nog steeds een vacature voor een extra vakleerkracht. Die kunnen we nu een halve dag aanbieden, maar dat is niet zo gunstig, zeker niet als je bedenkt dat zo iemand ook van de ene accommodatie naar de andere moet. Dat kost tijd. We hebben nu twee mensen, een voor twee dagen en een voor drie dagen. Voor veertien scholen is dat niet genoeg.”

Eén vakgroep

En dus kijkt Verkerk verder. Onder andere naar het speciaal onderwijs in de buurt. “Daar zijn ook vakleerkrachten en we proberen die samen met ons in een vakgroep te krijgen. Dat geldt ook voor vakleerkrachten van andere stichtingen. Met meer stichtingen in één vakgroep, werken de vakleerkrachten dan voor de hele regio.” Ze zijn er nog niet, maar Verkerk heeft goede hoop dat het goed komt. “We zijn volop bezig alle scholen te bedienen. De weerstand is in ieder geval weg, er is draagvlak.”

De KVLO probeert ook scholen zo goed mogelijk te helpen met deze kwestie en deelt hierover veel informatie en vooral goede voorbeelden van andere scholen op de website impulsbewegingsonderwijs.nl. Onder meer met uitgebreide stappenplannen. 

Dit artikel is verschenen in PrimaOnderwijs nr. 3 'Professionalisering'