Een gezonde verstrekte schoollunch: goed idee!

De meeste kinderen nemen zelf brood en drinken mee als ze overblijven op school. Maar de laatste jaren is er steeds meer belangstelling voor het verstrekken van een lunch op school. Iris Groenenberg, expert Voeding en Gezondheid bij het Voedingscentrum, vertelt in dit artikel meer over de voordelen van zo’n georganiseerde schoollunch én hoe je er als school zelf mee aan de slag kan.

Niet alleen gezonder
Het aanbieden van een gezonde lunch op school heeft meerdere voordelen. Iris Groenenberg: “In de eerste plaats kan het bijdragen aan een gezonder eetpatroon. Uit onderzoek blijkt dat een gezonde verstrekte schoollunch ervoor zorgt dat kinderen bijvoorbeeld meer fruit, groente en bruin- en volkorenbrood eten en meer melk en water drinken in plaats van suiker- houdende dranken.”

Gunstig effect op de BMI
Een gezonde lunch op school kan daarnaast ook een gunstig effect hebben op de BMI (Body Mass Index) van kinderen. “In een onderzoek naar de effecten van een georganiseerde schoollunch werd een gezonde schoollunch gecombineerd met bewegen”, geeft Iris Groenenberg aan. “Met deze combinatie zagen de onderzoekers op korte termijn een gunstig effect op de BMI en de buikomtrek van de kinderen. Over de langetermijneffecten op BMI en buikomtrek is nog weinig bekend, daar is meer onderzoek naar nodig. Maar meer beweging op school kan wel aanvullend aangeboden worden.”

Verkleint mogelijk ongelijkheid
Een gezonde schoollunch die vanuit school is georganiseerd kan zorgen voor het verkleinen van ongelijkheid. Iris Groenenberg: “Kinderen gaan vanaf hun vierde jaar naar de basisschool. Als alle kinderen toegang hebben tot een gezonde schoollunch, kan dit sociale ongelijkheden in voedselinname verkleinen. In onderzoek uit Engeland en Noorwegen zijn hiervoor inderdaad positieve effecten gevonden.” Ook deze resultaten moeten nog verder worden onderzocht. “En natuurlijk is er meer inzicht nodig in wat kinderen die een gezonde schoollunch aangeboden krijgen vervolgens over de rest van de dag eten en drinken." 

Vergroot voedselvaardigheden
Een laatste belangrijk voordeel is dat een verstrekte schoollunch kansen biedt voor het aanleren van
voedselvaardigheden. Iris geeft hierbij als voorbeeld: “Denk hierbij aan kinderen betrekken bij het klaarmaken van de lunch, nieuwe dingen laten proeven, en in gesprek gaan over voedselkeuzes tijdens de lunch. Ouders geven aan dat ze het een voordeel vinden dat kinderen samen eten, tafelmanieren leren en nieuwe producten proeven. Ook dit wordt ondersteund door onderzoek in het buitenland, waarbij schoollunches werden gecombineerd met voedseleducatie, zoals het zelf verbouwen van eten, het eten aan mooi gedekte tafels en het zelf bereiden van eten.”

Hoe stel je een gezonde schoollunch samen?
Om ervoor te zorgen dat de verzorgde schoollunch voor alle kinderen minstens net zo gezond, of gezonder is dan de lunch die zij van huis meekrijgen,
is het belangrijk dat deze voldoet aan richtlijnen. “Onderzoek in binnen- en buitenland laat zien dat richtlijnen voor gezonde schoolmaaltijden resulteren in gezondere voedselkeuzes”, aldus Iris Groenenberg. “Het is hierbij belangrijk dat de standaard hoog ligt, anders kan het zo zijn dat sommige kinderen juist minder gezond gaan lunchen. Als een kind bijvoorbeeld altijd water of halfvolle melk mee naar school krijgt, maar tijdens een schoollunch sinaasappelsap neemt, is dit een minder gezonde voedselkeuze. In Nederlandse onderzoeken werden de Schijf van Vijf-Richtlijnen gebruikt voor een schoollunch in buffetvorm.”

Schijf van Vijf
Een gezonde schoollunch bestaat uit Schijf van Vijf-producten. Denk daarbij bijvoorbeeld aan bruin- en volkorenbrood(jes), halvarine, 100% pindakaas,
30+ kaas, fruit en groente. Daarnaast is er ruimte voor 1 dagkeuze. Dagkeuzes zijn kleine keuzes buiten de Schijf van Vijf. Dat kan broodbeleg zijn zoals jam, een plakje vleeswaar, een augurkje, of een eetlepel tomatenketchup. Of iets extra’s zoals een rijstwafel of een paar olijven. Het is van belang dat er voldoende variatie in het lunchaanbod zit, om verschillende voedingsstoffen voldoende binnen te krijgen. Bij een lunchbuffet stimuleer je kinderen om zo veel mogelijk Schijf van Vijf-producten te kiezen. Dat doe je door de gezonde keuzes aantrekkelijk en opvallend te presenteren. 

Een gezonde schoollunch: iets voor mijn school?
Iris Groenenberg: “Mijn belangrijkste tip is: neem de tijd om het goed voor te bereiden en verdiep je in de mogelijkheden. En: het kan ook stapsgewijs. Het invoeren van een verstrekte schoollunch hoeft niet in één keer. Het aanbieden van een gezonde schoollunch volgens de richtlijnen van de Schijf van Vijf kan ook een einddoel zijn. Er zijn daarnaast meer manieren om gezond eten op school te stimuleren: denk aan een helder voedingsbeleid, een gezond traktatiebeleid en tussendoortjesbeleid en het aanbieden van voedseleducatie, zoals het lespakket Smaaklessen. Of begin bijvoorbeeld eens met een themaweek over gezonde voeding. Hoe meer de kinderen er zelf bij betrokken worden, hoe leerzamer.

Ben je nieuwsgierig geworden en wil je meer weten?
Bekijk de richtlijnen en doe inspiratie op met handige hulpmiddelen voor een gezond aanbod op de website van het Voedingscentrum, via www.voedingscentrum.nl/gezondeschoollunch