Co-teaching poso: een sparringpartner on the job

Hoe ga je om met die ene leerling in de klas die een extra ondersteuningsbehoefte heeft? In Amsterdam leren leerkrachten uit het regulier- en speciaal onderwijs van elkaar dankzij co-teaching. Het project ‘Co-teach poso’ zorgt ervoor dat leerkrachten zich gehoord en gesteund voelen en dat een leerling verder geholpen wordt met als doel thuisnabij onderwijs te volgen.

Fleur Markus komt uit het regulier onderwijs en is projectleider van Co-teach poso. Daarnaast is ze begeleider passend onderwijs, ontwikkelingspsycholoog en leerkracht bij Openbaar Onderwijs aan de Amstel (OOadA). Merel Schulte, afkomstig uit het speciaal onderwijs, is orthopedagoog en leerkracht binnen de Pedologisch Instituut-scholen, verbonden aan ggz-instelling Levvel. Merel is co-teacher en daarnaast onderdeel van het projectteam Co-teach poso.

Co-teaching is een wetenschappelijk bewezen effectieve tool. Fleur: “Het unieke aan ons project is de nauwe samenwerking tussen regulier en speciaal onderwijs. Dat is nog nergens op deze manier te vinden. We zien dat elkaar letterlijk leren kennen veel meerwaarde heeft. Deelnemers aan dit project krijgen een jaartraining van Monique Baard van Pica Pedia. Daar wordt gezamenlijk aan deelgenomen. Er zit al een kracht in, dat leerkrachten van onderwijsbesturen elkaar ontmoeten op opleidingsdagen. Ten eerste omdat ze buiten de eigen klas komen en ten tweede omdat ze elkaar daardoor laagdrempelig weten te vinden.”

Het project is ontstaan vanuit het wijkoverleg Pijp-Rivierenbuurt. Fleur licht toe: “We kregen het signaal dat een deel van de kinderen thuiszat. Een kwart daarvan bleek kleuters te zijn.” 

Merel: “We wilden vanuit de PI-scholen sowieso meer handen en voeten geven aan de opdracht om vanuit speciaal onderwijs expertise te delen met regulier onderwijs. Maar binnen dit project werkt het ook nog eens beide kanten op, want ook vanuit so is het belangrijk feeling te houden met het regulier onderwijs. Daarbij is kleuterleeftijd bij uitstek een moment voor vroegsignalering en preventieve interventie in het onderwijs.” Het resulteerde in een samenwerking tussen de schoolbesturen ASKO, OOadA en de PI-scholen verbonden aan Levvel. Inmiddels is na de tweede subsidietoekenning het schoolbestuur Kolom ook aangesloten. 

De genoemde kleuters zaten vaak thuis vanwege gedragsmatige oorzaken. “In de klas is te weinig mankracht aanwezig om het kind passend te begeleiden en mee te laten doen. Zo gaf een leerkracht aan dat hij 50 procent van de aandacht aan een specifieke leerling moest geven. Hierdoor wordt de overstap naar het speciaal onderwijs onderwerp van gesprek”, aldus Merel. En soms is dat ook echt nodig, maar niet altijd. “We proberen met Co-teaching als vroege interventie te kijken of een kind in een eerder stadium via de eigen leerkracht begeleid kan worden in zijn ondersteuningsbehoefte.”

Hoe komt een casus tot stand? Fleur legt uit: “Een leerkracht of ib-er neemt contact op en schetst de situatie en de hulpvraag. Ik zoek dan een passende co-teacher. De leerkracht en co-teacher voeren vervolgens samen een intakegesprek. Dan vindt er een eerste observatie plaats, zodat de co-teacher inzicht krijgt in de situatie. Samen bepalen ze het doel waar de leerkracht aan het einde van de rit in gegroeid wil zijn. Co-teaching duurt 6 tot 8 weken. Iedere week komt de co-teacher een ochtend of middag in de klas. Vooraf hebben ze samen besloten wat en hoe ze iets aanpakken. Na een co-teach moment is het belangrijk dat co-teacher en leerkracht een nagesprek hebben over wat ze gezien en ervaren hebben en wat aandachtspunten voor de volgende keer zijn.” Merel: “In die reflectie zit veel kracht, want op die manier ontstaat begrip waarom iets gebeurt of gedaan wordt en houden we elkaar kritisch. Ook rek je de flexibiliteitsspier op, omdat een leerling soms niet binnen klassenregels past, maar wel goed kan meedraaien met een paar simpele aanpassingen, waar andere leerlingen vaak niet eens over vallen. Leerkracht en co-teacher proberen samen tot een creatieve manier van denken te komen. ”

Fleur voegt toe: “In een klas mag geaccepteerde ongelijkheid zijn. Dat biedt namelijk kansengelijkheid voor de leerlingen.”

Hoe de co-teacher te werk gaat, legt Merel uit. “Ik richt me op de leerling die voor extra uitdaging zorgt vanuit de vraag: wat kan ik doen in de klas om de leerkracht te ondersteunen en vaardiger te maken? Gelijkwaardigheid is daarbij het uitgangspunt. Ik kom niet achterin de klas zitten kijken om na een ochtend te vertellen wat de leerkracht moet doen. We kijken samen naar het kind, kijken achter het gedrag en proberen uit wat werkt. Er gebeurt van alles in zo’n klas. In de rol van co-teacher ben je als mede-leerkracht samen verantwoordelijk voor de klas.”

Fleur vult aan: “Door te sparren met een gelijkwaardige partner leren ze samen met elkaar en van elkaar omdat ieder dat vanuit eigen expertise doet.”

Dit project is ook een manier om leerkrachten binnenboord te houden. Merel: “Met z’n tweeën houd je het langer vol, je hebt meer plezier en je staat er niet alleen voor. Je hebt een sparringpartner on the job.” Het twee jaar durende project voor de klassen tot en met groep vier, begon in 2021 dankzij subsidieverlening vanuit het samenwerkingsverband Amsterdam/Diemen. “Inmiddels hebben we een verlenging gekregen en kunnen we dit tot en met groep acht inzetten.”

Merel: “We hopen dat dit project zich als een inktvlek verspreid en dat schoolbesturen dit willen faciliteren. We delen graag onze kennis over dit project en kunnen desgewenst een en ander presenteren.  

Meer informatie:

Dit artikel is verschenen in PrimaOnderwijs nr. 3 'Professionalisering'