Leesoffensief 'Heel mbo leest'

Jongeren in het mbo lezen veel te weinig en dat is niet goed voor hun taalontwikkeling. Goede taalvaardigheden kunnen schoolprestaties verbeteren en de kansengelijkheid vergroten. Om (plezier in) lezen te bevorderen, is onlangs het offensief ‘Heel mbo leest’ gelanceerd door Kennispunt MBO Taal en Rekenen (MBO Raad), Stichting Lezen en Mbo Taalacademie (ITTA).

Op veel scholen zijn er geen bibliotheken meer. “In het verleden wegbezuinigd”, zegt Adnan Tekin, voorzitter van de mbo-raad. “Voor mij was lezen een manier om mijn wereld te verrijken. De jongeren van nu doen dat digitaal. Ze lezen vaak geen krant of boeken, maar lezen online en kijken veel filmpjes. Zonde, want lezen doet ertoe bij de ontwikkeling van je taalvaardigheid. Uit recent onderzoek bleek dat een groeiende groep mbo-studenten laaggeletterd van school komt. Daar schrok ik wel van. Dus het is evident dat zo’n leesoffensief als Heel mbo leest hard nodig is.”
De bedoeling van het leesoffensief is dat het scholen stimuleert met lezen aan de slag te gaan. Maar is dat niet te vrijblijvend? Tekin ziet dat niet als een probleem. “Het mbo bestaat uit heel verschillende niveaus, studentengroepen en onderwijsteams, dus maatwerk is nodig. Aandacht geven aan het lezen 
in de context van de opleiding werkt dan beter. Lezen verplichten is niet de oplossing.”
Dat geldt ook voor de terugkeer van schoolbibliotheken, meent Tekin. Hij denkt dat, nu er weer veel aandacht is voor taalvaardigheid, het aantal schoolbibliotheken toeneemt. “Ik zie ze nu al meer. Het leesoffensief gaat denk ik zeker helpen, maar ook hier geldt: kleine stappen en maatwerk.”

Goed voorbeeld

Op ROC Mondriaan zijn de eerste stappen in die richting al gezet. Eén docent Nederlands, Rosa Rupert, wilde heel graag een eigen schoolbibliotheek. En dat viel samen met een idee van beleidsadviseur bij ROC Mondriaan Marjolein Kool, die de 26 scholen en campussen van Mondriaan adviseert over taal-onderwijs. “Met Rosa hebben we eerder ‘Heel Den Haag leest’ opgezet, om lezen onder kinderen, jongeren en volwassenen in de regio Haaglanden te stimuleren. En nu is er dus ook Heel Mondriaan leest en willen we liefst op elke Mondriaanschool een eigen bibliotheek.”

En zo dient het Mondriaan als een van de goede voorbeelden in het leesoffensief ‘Heel mbo leest’, dat lezen en leesplezier van mbo-studenten moet bevorderen. Voor mbo-scholen is onder meer een Handreiking Leesoffensief gemaakt, met daarin tips, goede praktijkvoorbeelden en inspiratie.

Marjolein Kool: “Schoolbibliotheken zijn de afgelopen jaren veelal wegbezuinigd. Heel lang is er weinig tot geen focus op taal geweest. In 2012 werd een examen Nederlands in het mbo verplicht gesteld en ging alle aandacht naar examentrainingen. Voor lezen was geen tijd.” Er zijn studenten van 16 jaar die nog nooit een boek hebben uitgelezen volgens Kool. “Ook niet op de basisschool. Terwijl alle aandacht ging naar het halen van de examens Nederlands, bleek in de vaklessen dat veel studenten de theorie in hun lesboeken niet begrepen, omdat hun woordenschat zo laag was. Lezen vergroot de woordenschat. En als je lezen leuk vindt, maakt dat het leren ook makkelijker. Dus zetten in op aanwakkeren van leesplezier. Als je eerste ervaring met lezen leuk is, pak je later 
ook weer een boek.” 

Lezen hoort erbij

Enkele Mondriaanscholen zijn gestart met lezen. Rosa Rupert is bijvoorbeeld een samenwerking aangegaan met de Bibliotheek Den Haag. Haar studenten kregen een gratis bibliotheekpas. Nu bouwt ze ook aan een eigen schoolbibliotheek. Kool: “Enthousiasme bij de docent is een goed begin. Er is geen verplichte leeslijst en in het begin mogen ook tijdschriften worden gelezen. In de schoolbibliotheek zijn voor ieder niveau en interesse boeken te vinden. Dat kan een roman zijn, maar ook een boek over het vak dat de studenten leren, of een boek over een bekende voetballer.” 
Ze heeft niet de illusie dat alle studenten lezen leuk gaan vinden. “Maar we merken toch dat studenten er gaandeweg plezier in krijgen. Afhaken is echter geen optie. Lezen hoort erbij. Maar je krijgt er geen cijfer voor, geen opdrachten, je gaat gewoon lekker lezen op je eigen niveau. En als de docent op zo’n moment ook gaat lezen, dan helpt dat.”

Blijvende aandacht

Meer lezen, weer een nieuwe taak voor het onderwijs. Is Adnan Tekin niet bang dat de aandacht over een paar jaar weer is verslapt? “Dit gaat niet weg. Ik denk dat de handreiking Leesoffensief echt kan helpen om lezen duurzaam in te bedden in het onderwijs. Heel veel mbo-scholen zijn al goed bezig. Het vereist echter een ketenaanpak om de leesvaardigheid, mede in het funderend onderwijs, te verbeteren.” 

Intussen ziet Marjolein Kool het enthousiasme op ROC Mondriaan toenemen. “Er zijn nu twee scholen die eenzelfde soort samenwerking zijn aangegaan 
met de bibliotheek. Zo komt er een leesconsulent uit de bibliotheek vier uur per week in de school om studenten en docenten te helpen met het kiezen van boeken. Zij begon met een boekenproeverij waarbij alle klassen aan een tafel met boeken konden komen snuffelen en een boek lenen. Bij de School voor Horeca en Facilitaire Dienstverlening zijn er beroeps-docenten die willen helpen bij het verspreiden van leesplezier. Als zij er in hun kookles ook een boek bij pakken, kan dat een positieve invloed hebben op het leesplezier van de klas.’’