Hoe geef je cultuureducatie een serieuze plek? Acht concrete handvatten

Steeds meer mbo-opleidingen gaan aan de slag met cultuureducatie, vaak binnen burgerschap. Op basis van ervaringen van drie voorlopers – ROC Friese Poort, ROC Midden Nederland en ROC Zadkine – geeft LKCA acht concrete handvatten om cultuureducatie een serieuze en duurzame plek te geven in het mbo.

In interviews met het bestuur en docenten van deze ROC’s én met culturele instellingen is LKCA op zoek gegaan naar de succesfactoren voor duurzame cultuureducatie. Wat opvalt is dat ze alle drie een duidelijke visie op cultuureducatie hebben en met diverse partners samenwerken.

De drie voorlopers

ROC Friese Poort: brede vorming
Dit ROC koppelt brede vorming aan kunst en cultuur in haar missie en visie en geeft dit vorm via het Practoraat Brede Vorming. Practor Koen Vos vertaalt brede vorming naar een aantal deugden waaraan de studenten werken: empathie, solidariteit, rentmeesterschap, rechtvaardigheid, moed en verstandigheid. Hier zijn de afgelopen periode bijzondere kunstprojecten, samenwerkingen en culturele ontmoetingen uit voortgekomen.

ROC Zadkine: Community of Practice
Dit ROC heeft een unieke samenwerking met negen culturele instellingen in Rotterdam: een leergemeenschap o.l.v. Kenniscentrum Cultuureducatie Rotterdam (KCR). Studenten van verschillende opleidingen deden stageopdrachten in de culturele sector. Zowel artistieke opdrachten, zoals een film
en theaterproductie maken bij Theater Rotterdam, als meedraaien achter de schermen, bijvoorbeeld bij het Internationale Film Festival Rotterdam. Centraal stonden het (mede)eigenaarschap van studenten, diversiteit en inclusie.

ROC Midden Nederland: Studentenverhalen
Studenten van verschillende opleidingen en leerjaren maken in theater De Lieve Vrouw kennis met professionele theatergezelschappen en film. Het project is gericht op de persoonlijke ontwikkeling en beroepsvaardigheden van de studenten. Studenten voeren na de voorstelling een gesprek met het publiek (ook studenten).

8 handvatten

De aanpak van deze drie voorlopers verschilt, maar het LKCA ziet ook duidelijke overeenkomsten: factoren die ervoor zorgen dat ze succesvol zijn. In totaal onderscheiden ze acht concrete handvatten voor succesvolle implementatie van duurzame cultuureducatie in het mbo.

1. Werk met vaste aanspreekpunten
Bij alle voorlopers zijn ‘inspirators’ betrokken die als vast aanspreekpunt fungeren en vanuit enthousiasme een aanjagende rol vervullen. Het is echter belangrijk niet louter te bouwen op enthousiaste enkelingen, maar structureel te zorgen voor vaste contactpersonen.

2. Zorg voor draagvlak op hoger niveau
Hoewel het een positieve ontwikkeling is dat ROC’s kunst en cultuur zien als onderdeel van de persoonlijke ontwikkeling van studenten, blijft het kwetsbaar dat dit niet is opgenomen in de visie van de scholen. Als kunst en cultuur expliciet wordt vastgelegd in de visie en missie van de school wordt de voedingsbodem voor cultuureducatie steviger.

3. Maak een directe koppeling met het curriculum
De succesverhalen betreffen allemaal voorbeelden waarbij er een duidelijke inhoudelijke verbinding is tussen cultuureducatie en de opleiding en/of het curriculum. Ook als een project gericht is op algemene leerdoelen, werkt het goed om een koppeling te maken met het beroep waarvoor studenten worden opgeleid.

4. Zorg voor kruisbestuiving
Teamleden, docenten en studenten van verschillende opleidingen komen elkaar niet vaak tegen. Culturele activiteiten bieden de mogelijkheid tot contact en uitwisseling met andere opleidingen van de eigen instelling of binnen de regio. De drie voorlopers kiezen er expliciet voor om verschillende opleidingen en leerjaren met elkaar in aanraking te laten komen. Dit zorgt voor kruisbestuiving van kennis en ervaring.

5. Focus op co-creatie
Bij de voorlopers zien we een intensieve samenwerking tussen de onderwijs- en culturele sector. Door projecten in co-creatie te ontwikkelen wordt het eindproduct beter en ontstaat er meer draagvlak.

6. Blijf investeren
Mbo-scholen doen dit om verschillende redenen vaak nog beperkt. Toch ziet LKCA bij de voorlopers wel een aantal mbo-scholen die financieel investeren in kunst en cultuur. Uit de gesprekken blijkt dat een groot deel van hen in eigen tijd werkt. Dat maakt de duurzaamheid kwetsbaar. Duurzame inbedding van cultuureducatie vraagt om investering in tijd en geld.

7. Leer en participeer op locatie
Gemiddeld genomen komen mbo-studenten minder in theater en musea dan leeftijdgenoten. Een van de redenen is dat ze dit niet van huis uit meegekregen hebben. Voor cultuurdeelname van deze groep jongeren moeten dus drempels weggehaald worden, bijvoorbeeld door hen de kans te geven buitenschools cultuur te bezoeken.

8. Gebruik de stem van studenten
Laat de studenten meedenken, meebeslissen en meemaken. Door ze in een vroeg stadium bij een cultuurproject te betrekken, sluit dit beter aan bij hun belevingswereld.

Meer lezen over de 8 handvatten? Klik hier. 

Aanmelden MBO Inspiratiemiddag: De kracht van cultuureducatie

Wanneer? Vrijdag 18 maart 13.00-16.30 uur

Kom ook naar de online landelijke inspiratiemiddag van LKCA, FCP, CJP en Fonds 21.

Hoe zorgen we ervoor dat zoveel mogelijk mbo’ers worden verrijkt met cultuureducatie? Wat heb je nodig aan kennis, onderzoek, tips en tools voor (verdere) ontwikkeling van cultuureducatief aanbod? Met welke partners werk je samen? Wat kunnen we leren van opgedane ervaringen? Met Karim Amghar als moderator neem je deel aan een interactieve talkshow, navigeer je naar een ontmoetingsplaats en kies je een workshop, o.a. over co-creatie met studenten, burgerschap en kansengelijkheid.

Bekijk het programma en meld je aan.

Voor meer informatie kun je contact opnemen met Khadija: .

Dit artikel is verschenen in Loopbaan & Burgerschap editie 2 'Een gouden toekomst'.