Dezelfde kwaliteiten, meer afwijzingen

Ze hebben dezelfde kwaliteiten als hun medestudenten met een Nederlandse naam. Toch hebben studenten met een niet-westerse migratieachtergrond meer moeite om aan een stageplaats te komen. Ze moeten vaker solliciteren, wat tot frustratie en onzekerheid leidt. Docent Amin Asad praat er regelmatig over in zijn klas. Zijn boodschap: ‘Vertrouw op jezelf en ken je eigenwaarde.’

De van oorsprong Irakese Amin Asad (34) weet het als geen ander. Als je een buitenlandse naam hebt, krijg je niet dezelfde kansen. Hij woont nu al dertig jaar in Nederland en volgde de studie Nederlands Recht, die hij in 2012 afrondde. Hij slaagde cum laude. Hij wilde advocaat worden, maar bij sollicitaties kreeg hij iedere keer hetzelfde te horen. “Dank voor je reactie, maar helaas. Je past niet binnen het profiel.”

Amin of Arjan?

‘Ik kwam nergens binnen met die fantastische cijferlijst’, zegt Amin nog altijd met wat verbazing. Nadat hij een identieke brief met identiek cv stuurde namens Arjan de Leeuw, kreeg hij wel een uitnodiging. ‘Asad betekent leeuw en Arjan lijkt een beetje op Amin. Het was echt pijnlijk toen ik met die naam wel werd uitgenodigd.’ Advocaat werd hij nooit, inmiddels is hij docent recht op de Hogeschool Utrecht en op het ROC Midden-Nederland. In Utrecht werd hij zelfs uitgeroepen tot Docent van het Jaar 2021. ‘Met name op het mbo hoor ik van studenten met een Turkse of Marokkaanse achtergrond dat stagediscriminatie veel voorkomt. Ze krijgen veel afwijzingen, waarbij onduidelijk is waarom ze afgewezen zijn. Vaak moeten ze tien brieven sturen. En iemand die Jan heet, stuurt er maar één. Dat is echt de harde realiteit.’

Geloof in jezelf

Voor de helderheid. Jan en Mohammed zitten in dezelfde klas en hebben dezelfde cijfers. Amin probeert zijn studenten te helpen. ‘Ga niet in een hoekje zitten huilen vol zelfmedelijden. Ja, het is een probleem, maar wat doe je eraan? Kruip je in de slachtofferrol of ga je in jezelf geloven en kom je terecht op de plek waar je terecht wilt komen?’, zo vat hij zijn boodschap samen. Allereerst, en dat is ook zijn tip aan andere docenten, erken dat er discriminatie is. ‘Durf het erover te hebben. Ontkennen is een dooddoener. Jij hoort hier niet, horen ze eigenlijk. Dat geeft zeker op jonge leeftijd een harde klap, een deuk in hun zelf-vertrouwen. We moeten discriminatie blijven benoemen.’ Als docent kun je echter ook iets doen om de studenten te helpen, meent hij. ‘Creëer een mindset waarin ze zelfvertrouwen hebben. Laat ze op een rijtje zetten wat ze allemaal kunnen. Laat zien dat ze wel degelijk competent zijn. Zorg dat die deuk in hun zelfvertrouwen zo klein mogelijk is. Kom op, een afwijzing is niet het einde van de wereld. Ben weerbaar, het kan wel.’

IJs breken

Bij zijn lessen recht probeert Amin de studenten vaak ook levenslessen mee te geven. Allerlei maatschappelijke problemen worden besproken. ‘Ja, discriminatie is een probleem maar wat doe je ermee? Er zijn oplossingen. Bijvoorbeeld anoniem solliciteren. Ook gaan we met studenten face to face langs bij bedrijven om het ijs te breken. Jammer dat dat zo moet, maar het helpt wel.’ Dat geldt ook voor solliciteren onder een andere naam. ‘Natuurlijk komen ze achter je migratie-achtergrond als je dan op gesprek komt. Maar door die Nederlandse naam kom je in ieder geval langs de poortwachter. Als werkgevers de studenten ontmoeten, zien ze hoe gemotiveerd ze zijn en willen ze hen graag aannemen. En zo niet, wil jij als student daar dan wel zitten, bij zo’n bedrijf dat je om je achtergrond afwijst? Die eigenwaarde probeer ik ze ook mee te geven.’ Bij een les recht gaat het dikwijls over de grondwet en kun je het makkelijk over dit soort maat-schappelijke zaken hebben. Maar iedere docent, ook van andere vakgebieden, zou het volgens Amin moeten bespreken.

Bevoorrechte positie

‘Onderwijs draait niet alleen om kennisoverdracht. Het gaat ook om het opbouwen van een relatie met je studenten. Als docent heb je een hele bevoorrechte positie, je kunt de volgende generatie beïnvloeden.’ Op 20-jarige leeftijd zou hij willen dat een docent tegen hem had gezegd: “Amin, jammer van die afwijzingen, maar kijk eens hoe fantastisch je het gedaan hebt en hoeveel kwaliteiten je hebt.”

‘Geef studenten zelfvertrouwen. Steek tijd in je leerlingen. Het kost misschien tien minuten van je lestijd, maar studenten zijn er zoveel gemotiveerder door. Het slagingspercentage van mijn klassen is hoog. Ze gaan extra hun best doen.’ Amin krijgt nog regelmatig berichten van oud-studenten met een bedankje. “Fijn dat je in me geloofde. Door jouw geloof en het geloof in mezelf heb ik die baan gekregen.”

‘Eigenwaarde is iets onmeetbaars. Ik heb geen succesformule om studenten aan een stageplaats te helpen. Maar ik geloof heilig in verbinding en het opbouwen van relaties.’

Meldpunt stagediscriminatie

In 2017 is het Meldpunt Stagediscriminatie geopend, onderdeel van de Samenwerkingsorganisatie Beroepsonderwijs Bedrijfsleven (SBB). SBB constateert dat veel studenten en scholen geen melding doen. Zo kwamen er in het collegejaar 2020/2021 slechts 39 meldingen binnen, het topje van de ijsberg.

Hebben jouw studenten te maken met stagediscriminatie? Stagediscriminatie kun je melden via: www.s-bb.nl/studenten/meldpunt-stagediscriminatie. Naar aanleiding van de melding doet SBB zorgvuldig onderzoek. 

Dit artikel is verschenen in  Loopbaan & Burgerschap editie 2 'Een gouden toekomst'.