De zeven fasen van loopbaanbegeleiding

Loopbaanoriëntatie en -begeleiding loopt als een rode draad door de hele opleiding. Hoe kun je LOB handig organiseren, wanneer komen welke loopbaancompetenties aan bod en op welke zaken moet je extra alert zijn? 

‘Loopbaanbegeleiding is on the spot. Studentsucces is een van de pijlers van ons ROC. Daarmee bedoel ik dat we uit elke student het beste willen halen. Loopbaanbegeleiding speelt een essentiële rol in het opdoen van en reflecteren op ervaringen en het behalen van succes’, zegt Mireille Aalfs. Mireille was jarenlang loopbaanbegeleider, nu werkt ze op de afdeling Marketing & communicatie van ROC Midden Nederland. Ook is ze lid van de sectiecommissie mbo van BiOND (www.biond.nu), de landelijke vakvereniging voor begeleiders in het mbo en het voortgezet onderwijs en hét aan-spreekpunt op het gebied van deskundige LOB begeleiding, -professionalisering en het verbeteren van de kwaliteit van loopbaanontwikkeling op scholen.

Leerlijn biedt houvast

Bij de verschillende Colleges van ROC Midden Nederland werken zo’n vijftig onderwijsteams. De loopbaanbegeleiding kan bij de diverse Colleges en opleidingen verschillen, wel worden dezelfde uitgangspunten gebruikt. Maayke van den Reydt, docent en onderwijsontwikkelaar bij het Horeca & Toerisme College, zegt daarover: ‘Een aantal jaar geleden merkten we dat iedereen de loopbaan-begeleiding een beetje op zijn eigen manier deed en dat het niet altijd de prioriteit kreeg die het verdient. Daarom hebben we binnen ons College een duidelijke visie geformuleerd en een leerlijn loopbaan uitgewerkt. ’Maayke vervolgt: ‘In de leerlijn zijn zeven belangrijke loopbaanmomenten te onderscheiden. Bij elk moment is aangegeven wat het doel is, welke loopbaancompetenties relevant zijn en welke activiteiten je zoal in je onderwijsprogramma kunt opnemen. De leerlijn biedt enorm veel houvast. Ik ben er zelf erg enthousiast over, ook omdat het zo concreet en passend is voor de verschillende niveaus binnen het mbo.’

Aantrekkelijke leerroute 

Een van de aandachtsgebieden van Mireille Aalfs is de aansluiting tussen vmbo en mbo. Zij legt uit welke rol het startgesprek daarin kan spelen: ‘Veel van onze studenten komen uit het vmbo. Loopbaanbegeleiders realiseren zich niet altijd hoeveel kennis, kunde en vaardigheden zij meenemen. Het is super belangrijk om oog te hebben voor die bagage en om die ook te waarderen. Op die manier kun je studenten een aantrekkelijke leerroute bieden. Dat voorkomt demotivatie, verzuim en uitval.’ Overigens komen studenten niet alleen via het vmbo binnen. Sinds 1 augustus 2020 hebben leerlingen met een vmbo-tl diploma zonder aanvullende eisen toelatingsrecht tot de havo. Mireille: ‘Van havo-decanen krijgen wij het signaal dat een deel van deze leerlingen het simpelweg niet gaat redden op de havo. Voor leerlingen die in havo 4 of 5 stranden, is het mbo een heel mooie vervolgstap. Deze groep neemt andere bagage mee. De leerlingen hebben waarschijnlijk weinig of geen praktische ervaring, maar beheersen de generieke vakken mogelijk op een hoger niveau. In een startgesprek kun je dat goed in beeld brengen.’

Stevig fundament

In het loopbaangesprek na de eerste onderwijsperiode vindt een belangrijke check plaats: zit de student op de goede plek? Als de opleiding toch niet zo goed bij de student past, is dit een geëigend moment om te switchen. Mireille verwacht dat dit bij meer studenten gaat gebeuren. ‘Door corona is het heel erg lastig om je goed te oriënteren op een mbo-opleiding. Dat vergroot de kans op een verkeerde keuze. Dat is overigens niet erg, maar je moet wél zorgen voor een voorziening om de heroriëntatie goed te laten verlopen. Binnen ons ROC hebben we een speciaal heroriëntatieprogramma, waarin bijvoorbeeld veel aandacht is voor de reflectie op kwaliteiten en motieven.’ Die kwaliteiten- en motievenreflectie zijn echt het fundament voor je loopbaan. Want weten wie je bent, wat je kan en wat je wilt, helpt om keuzes te maken die bij jou passen. In principe wordt hier in het voort-gezet onderwijs al aandacht aan besteed. Op het mbo gaan de studenten dit aanscherpen en verfijnen.

Durf te dromen

In de loopbaanbegeleiding werkt ROC Midden Nederland volgens het principe van ‘afnemende sturing’. Maayke: ‘In het eerste jaar is de begeleiding heel intensief, we nemen de student echt aan het handje mee. In de loop van de opleiding en als de student eraan toe is, laten we die hand steeds meer los. De begeleiding is gericht op het vergroten van de zelfstandigheid. We vinden het wezenlijk dat studenten de regie nemen over hun eigen loopbaan.’ Mireille roept loopbaanbegeleiders op om daarbij oog te hebben voor de dromen van studenten. ‘Zeg niet op voorhand: misschien is dat te hoog gegrepen voor je…. Nodig studenten uit om zelf te onderzoeken welke stappen ze kunnen zetten om hun droom te verwezenlijken en geef ze daarbij bijvoorbeeld vragen mee. Laat ze zelf bedenken of ze hun droom misschien moeten bijstellen. Je kunt hen vervolgens begeleiden om een ander pad te vinden. Dan neem je studenten en hun zelfregie echt serieus!’ 

Heb je interesse in de compleet uitgewerkte leerlijn Loopbaan van Horeca & Toerisme College ROC Midden Nederland? Neem contact op met onze redactie: .

Lessen en lesideeën 

Op zoek naar inspiratie? De website van het Expertisepunt LOB is een snoepwinkel op dit gebied! Je vindt er bijvoorbeeld een kennisbank, diverse methoden en een LOB-opdrachtenbank. Deze opdrachtenbank bevat tientallen gratis te downloaden opdrachten voor jongeren, die scholen kunnen inzetten in hun LOB-programma. Bij alle opdrachten zit ook een docentenhandleiding. Om het makkelijk te maken, kun je onder meer zoeken op fase van de opleiding, loopbaancompetenties, sector en tijdsinvestering. Zie: www.expertisepuntlob.nl/tools  

Dit artikel is verschenen in Loopbaan & Burgerschap editie 2 'Een gouden toekomst'.