De ander willen begrijpen, daar gaat het om

Tijdens het bezoek van koningin Maxima aan het Albeda college in Rotterdam, sprak ik de practoren Mohamed Bouziane en Tim Dullaart. Hare Majesteit was aanwezig bij de presentatie van het rapport ‘Prestatiedruk in het mbo’ en ging in gesprek met onderzoekers en studenten. Mohamed Bouziane is practor Gelijke kansen bij Albeda. Tim Dullaart is practor Inclusieve participatie bij Zadkine. Hoe kijken zij aan tegen de aanscherping van de burgerschapsopdracht in het mbo?     

Kan school als mini-samenleving fungeren?

Tim ziet een verschil in het omarmen van de school als mini-samenleving en de uitvoering daarvan. “Dat is best complex. Het is onze ambitie om te kijken naar hoe we de stem van de student leidend kunnen maken. Als docent onderzoeker verdiep ik me in de vraag hoe we studenten laten merken dat ze bijdragen aan het onderwijsproces. Die stem is niet altijd inclusief. Kijk eens naar de studentenraad, dat zijn vooral verbaal sterke jongeren. Als je wilt dat studenten betrokken zijn bij het onderwijs, dan moet je ze betrekken bij de ontwikkeling daarvan. Betaal die student voor de onderzoekwerkzaamheden. Dat is nog niet gelukt in Nederland en daar hopen we verandering in te brengen.”

Toegang tot goed onderwijs

Mohamed licht toe. “Het speerpunt van dit kabinet is goed onderwijs maar het is een illusie dat dit voor iedereen toegankelijk is. In dat opzicht snijden de thema’s waar Tim en ik ons mee bezighouden elkaar. Want hoe zorg je ervoor dat de jongeren zich gehoord voelen en krijgen wat ze nodig hebben? Niet iedereen beschikt over het sociale of culturele kapitaal om te komen waar je wilt zijn. En dan heb ik het niet eens over de (financiële) middelen. Onze studenten lopen voor op de samenleving die school wil zijn. Zij vormen die. Dat vormende mis ik.

De student moet de transitie maken naar de volwassen wereld. Hoe overbrug je die kloof? Dat doe je aan de ene kant door van hen te leren. Aan de andere kant heb je te maken met werkgevers en het leven waar ze in terecht komen. Dat vraagt om wederzijdse aanpassingen. Je kunt ook drie dagen gaan werken maar kom je dan rond?”

Tim vult aan. “Wat me stoort is dat je dingen bedenkt vóór die samenleving en dat de mensen waar het daadwerkelijk over gaat aan de zijlijn toekijken en niet mee mogen praten. Er wordt voor hen beslist en dat gebeurt op heel veel plekken en dus ook in het onderwijs.”

Burgerschap als resultaatverplichting

Tim vervolgt: "De discussie over summatief toetsen of formatief toetsen is een interessante. Als je kijkt naar hoe het onderwijs vaak is ingericht, met de afkeurende rol van toetsen en examens of het doen van een test om überhaupt op school toegelaten te worden, dan sluit je bij voorbaat studenten uit. Bekijk dat eens vanuit het perspectief van de student die een heel jaar keihard werkt en dan net niet voldoet aan de toegangseis naar het volgende jaar. Is er dan sprake van een oefen-samenleving?”

Mohamed valt Tim bij. “En waarom alleen deze resultaatverplichting voor het mbo? Natuurlijk ben ik het er mee eens dat we kwaliteit moeten leveren en zou het mooi zijn als we een gezamenlijke lijn hebben als het gaat om burgerschapsvorming. Maar hoe bepalen we wat goed burgerschap is? Hopelijk wordt de student meegenomen in de ontwikkeling daarvan. En dan niet alleen de hardste schreeuwers aan het woord laten.”

Student partnerschap

Tim: “Er is niets mis met de lat hoog leggen. Maar je moet je afvragen hoe die lat tot stand komt. Hoe bereiden we jongeren voor die starten aan hun schoolloopbaan? En kom niet aan met ‘van over drie jaar ligt die lat daar, nou succes ermee’ want dan voldoen we niet aan onze verplichting om studenten op te leiden en ze een goed burger te laten zijn.

De docent burgerschap kan veel leren van die student die al burger is wanneer ze de school binnenkomen. Ik herinner me Naomi van Stapele, lector Inclusieve Educatie bij de Haagse Hogeschool, die vertelde over een dialoog tussen student en docent. Een student zei: ‘Mevrouw u praat altijd over ‘we vinden dit’ en ‘we vinden dat’ maar als u ‘we’ zegt met hoe u eruitziet en met wie u bent dan voel ik mij niet aangesproken.”

Inclusieve responsiviteit

Mohamed: “Niet alleen studenten zijn al gevormd wanneer ze de school binnenkomen, de docent ook.”

Tim: “De term inclusieve responsiviteit is een tongbreker maar ik haal hem toch aan, omdat het zó de lading dekt. Het gaat over eerst de ander willen begrijpen voordat jezelf begrepen wordt. Kun jij je verplaatsen in die student? Vraag jij je als docent af waar bepaald gedrag vandaan komt voordat je dreigt met schorsing?”

Mohamed: “En dat is iets waar we samen voor staan. We moeten niet denken dat de wereld van morgen de wereld van nu is. Reflectie is essentieel.

Workshop

Mohamed Bouziane verzorgt een workshop over gelijke kansen in het mbo tijdens de landelijke Burgerschapsdag op 29 november a.s. die door het Expertisepunt Burgerschap wordt georganiseerd. Expertisepunt Burgerschap | Burgerschap in het mbo